Cenione wartości a jakość życia. Problem wartości przeciwstawnych
Słowa kluczowe:
dobrostan, poczucie jakości życia, wartości osobiste, wartości przeciwstawneAbstrakt
Celem badań było ustalenie związków między cenionymi wartościami (w tym wartościami przeciwstawnymi) a wymiarami jakości życia i dobrostanu. Badanie przeprowadzono metodami kwestionariuszowymi. Wykorzystano Portretowy Kwestionariusz Wartości Schwartza (PVQ-21), Kwestionariusz Poczucia Jakości Życia (KPJŻ) Straś-Romanowskiej, Oleszkowicza i Frąckowiak oraz Skale Psychologicznego Dobrostanu (Psychological Well-Being, PWB) Ryff. Wyniki pokazały, że z cenionymi wartościami najbardziej związany jest wymiar metafizyczny, a najmniej psychofizyczny. Takie wartości, jak: uniwersalizm, życzliwość, kierowanie sobą i osiągnięcia korelują z jakością życia i dobrostanem wyłącznie pozytywnie, w przypadku pozostałych wartości korelacje są mieszane. Bardziej korzystne dla dobrostanu jest wysokie cenienie wartości przeciwstawnych (np. orientacja na siebie i na innych) niż wysokie cenienie jednych, a niskie drugich.Bibliografia
Becker, P. (1989). Das Trierer personlichkeitsinventor. Gottingen: Hogrefe.
Bilsky, W. i Schwartz, S. H. (1994). Values and personality. European Journal of Personality, 8, 163-181.
Bradburn, N. M. (1969). The social structure of psychological well-being. Chicago: Aldine.
Burroughs, J. E. i Rindfleisch, A. (2002). Materialism and Well-Being: A Conflicting Values Perspective. Journal of Consumer Research, 29, 348-370.
Cieciuch, J. (2010). Scales of Psychological Well-Being of C. Ryff - Polish Version. Preliminary results. Maszynopis niepublikowany.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Wydawnictwo Liberi Libri.
Deci, E. L. i Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: Integration in personality. W: R. Dienstbier (red.), Nebraska symposium on motivation (s. 237-288). Lincoln: University of Nebraska Press.
Deci, E. L. i Ryan, R. M. (1995). Human autonomy: The basis for true self-esteem. W: M. Kernis (red.), Efficacy, agency, and self-esteem (s. 31-49). New York: Plenum.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. i Griffin, S. (1985). The satisfaction-with-life scale: A measure of life satisfaction. Journal of Personality Assessment, 49, 71-76.
Dziurowicz-Kozłowska, A. (2002). Wokół pojęcia jakości życia. Psychologia Jakości Życia, 1(2),77-99.
Emmons, R. A. (1991). Personal strivings, daily life events, and psychological and physical well-being. Journal of Personality, 59, 453-472.
Feather, N. T. (1975). Values in education and society. New York: Free Press.
Frąckowiak, T. (2012). Poczucie jakości życia u osób długowiecznych. Psychologia Rozwojowa, 17(1), 101-115.
Gat, H. (1997). Values in psychodynamic psychotherapy: An empirical study. Niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem S. Schwartza.
Jensen, J. P. i Bergin, A. E. (1988). Mental health values of professional therapists: A national interdisciplinary survey. Professional Psychology: Research and Practice, 19, 290-297.
Kasser, T. i Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: Correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 410-422.
Kasser, T. i Ryan, R. M. (1995). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 82-87.
Kohn, M., Shooler, C. (1983). Work and personality. Norwood, Ablex.
Mróz, B. (2011). Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla. Uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Mudyń, K. i Pietras, K. (2007). Preferowane wartości a zdrowie i satysfakcja z życia. Psychoterapia, 1, 1-15.
Oishi, S., Diener, E., Suh, E. i Lucas, R. E. (1999). Value as a Moderator in Subjective Well-Being. Journal of Personality, 67(1), 157-184.
Roccasi, S., Horenczy, G. i Schwartz, S. H. (2000). Acculturation discrepancies and well-being: the moderating role of conformity. European Journal of Social Psychology, 30, 323-334.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. London: Sage.
Ryff, C. D. (1989). Happiness Is Everything, or Is It? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
Ryff, C. D. (1995). Psychological Well-Being in Adult Life. Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104.
Ryff, C. D. i Keyes, C. L (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727.
Ryff, C. D. i Singer, B. H. (2008). Know Thyself and Become What You Are: A Eudaimonic Approach to Psychological Well-Being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13-39.
Sagiv, L. i Schwartz, S. H. (2000). Value priorities and subjective well-being: direct relations and congruity effects. European Journal of Social Psychology, 30, 177-198.
Schmutte, P. S. i Ryff, C. D. (1997). Personality and well-being: Reexamining methods and meanings. Journal of Personality and Social Psychology, 73(3), 549-559.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. W: M. P. Zanna (red.), Advances in experimental social psychology, T. 25 (s. 1-65). New York: Academic Press.
Schwarz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lőnnqvist, J-E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O. i Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663-688.
Sternberg, R. J. (2001). Why schools should teach for wisdom: The balance theory of wisdom in educational settings. Educational Psychologist, 36(4), 227-245.
Straś-Romanowska, M. (2005). Jakość życia w świetle założeń psychologii zorientowanej na osobę. Kolokwia Psychologiczne, 13, 262-274.
Straś-Romanowska, M. i Frąckowiak, T. (2007). Personalistyczno-egzystencjalna koncepcja poczucia jakości życia a doświadczenie niepełnosprawności. W: M. Flanczewska-Wolny (red.), Jakość życia w niepełnosprawności. Mity a rzeczywistość (s. 15-24). Kraków: Impuls.
Straś-Romanowska, M., Oleszkowicz, A. i Frąckowiak, T. (2004). Charakterystyka Kwestionariusza Poczucia Jakości Życia. Wrocław: Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Strupp, H. H. (1980). Humanism and psychotherapy: A personal statement of the therapist’s essential values. Psychotherapy, 17, 396-400.
Trzebiatowski, J. (2011). Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych - systematyzacja ujęć definicyjnych. Hygeia Public Health, 46(1), 25-31.
Bilsky, W. i Schwartz, S. H. (1994). Values and personality. European Journal of Personality, 8, 163-181.
Bradburn, N. M. (1969). The social structure of psychological well-being. Chicago: Aldine.
Burroughs, J. E. i Rindfleisch, A. (2002). Materialism and Well-Being: A Conflicting Values Perspective. Journal of Consumer Research, 29, 348-370.
Cieciuch, J. (2010). Scales of Psychological Well-Being of C. Ryff - Polish Version. Preliminary results. Maszynopis niepublikowany.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Wydawnictwo Liberi Libri.
Deci, E. L. i Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: Integration in personality. W: R. Dienstbier (red.), Nebraska symposium on motivation (s. 237-288). Lincoln: University of Nebraska Press.
Deci, E. L. i Ryan, R. M. (1995). Human autonomy: The basis for true self-esteem. W: M. Kernis (red.), Efficacy, agency, and self-esteem (s. 31-49). New York: Plenum.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. i Griffin, S. (1985). The satisfaction-with-life scale: A measure of life satisfaction. Journal of Personality Assessment, 49, 71-76.
Dziurowicz-Kozłowska, A. (2002). Wokół pojęcia jakości życia. Psychologia Jakości Życia, 1(2),77-99.
Emmons, R. A. (1991). Personal strivings, daily life events, and psychological and physical well-being. Journal of Personality, 59, 453-472.
Feather, N. T. (1975). Values in education and society. New York: Free Press.
Frąckowiak, T. (2012). Poczucie jakości życia u osób długowiecznych. Psychologia Rozwojowa, 17(1), 101-115.
Gat, H. (1997). Values in psychodynamic psychotherapy: An empirical study. Niepublikowana praca doktorska napisana pod kierunkiem S. Schwartza.
Jensen, J. P. i Bergin, A. E. (1988). Mental health values of professional therapists: A national interdisciplinary survey. Professional Psychology: Research and Practice, 19, 290-297.
Kasser, T. i Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: Correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 410-422.
Kasser, T. i Ryan, R. M. (1995). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 82-87.
Kohn, M., Shooler, C. (1983). Work and personality. Norwood, Ablex.
Mróz, B. (2011). Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla. Uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Mudyń, K. i Pietras, K. (2007). Preferowane wartości a zdrowie i satysfakcja z życia. Psychoterapia, 1, 1-15.
Oishi, S., Diener, E., Suh, E. i Lucas, R. E. (1999). Value as a Moderator in Subjective Well-Being. Journal of Personality, 67(1), 157-184.
Roccasi, S., Horenczy, G. i Schwartz, S. H. (2000). Acculturation discrepancies and well-being: the moderating role of conformity. European Journal of Social Psychology, 30, 323-334.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. London: Sage.
Ryff, C. D. (1989). Happiness Is Everything, or Is It? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
Ryff, C. D. (1995). Psychological Well-Being in Adult Life. Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104.
Ryff, C. D. i Keyes, C. L (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727.
Ryff, C. D. i Singer, B. H. (2008). Know Thyself and Become What You Are: A Eudaimonic Approach to Psychological Well-Being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13-39.
Sagiv, L. i Schwartz, S. H. (2000). Value priorities and subjective well-being: direct relations and congruity effects. European Journal of Social Psychology, 30, 177-198.
Schmutte, P. S. i Ryff, C. D. (1997). Personality and well-being: Reexamining methods and meanings. Journal of Personality and Social Psychology, 73(3), 549-559.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. W: M. P. Zanna (red.), Advances in experimental social psychology, T. 25 (s. 1-65). New York: Academic Press.
Schwarz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lőnnqvist, J-E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O. i Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663-688.
Sternberg, R. J. (2001). Why schools should teach for wisdom: The balance theory of wisdom in educational settings. Educational Psychologist, 36(4), 227-245.
Straś-Romanowska, M. (2005). Jakość życia w świetle założeń psychologii zorientowanej na osobę. Kolokwia Psychologiczne, 13, 262-274.
Straś-Romanowska, M. i Frąckowiak, T. (2007). Personalistyczno-egzystencjalna koncepcja poczucia jakości życia a doświadczenie niepełnosprawności. W: M. Flanczewska-Wolny (red.), Jakość życia w niepełnosprawności. Mity a rzeczywistość (s. 15-24). Kraków: Impuls.
Straś-Romanowska, M., Oleszkowicz, A. i Frąckowiak, T. (2004). Charakterystyka Kwestionariusza Poczucia Jakości Życia. Wrocław: Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Strupp, H. H. (1980). Humanism and psychotherapy: A personal statement of the therapist’s essential values. Psychotherapy, 17, 396-400.
Trzebiatowski, J. (2011). Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych - systematyzacja ujęć definicyjnych. Hygeia Public Health, 46(1), 25-31.
Pobrania
Opublikowane
2015-12-01
Jak cytować
Kałużna-Wielobób, A., & Mudyń, K. (2015). Cenione wartości a jakość życia. Problem wartości przeciwstawnych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 8(1), 109–132. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5616
Numer
Dział
Artykuły
