Tolerancja niepewności a szacowany konsensus i efekt fałszywej zgodności
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845596.12.2Słowa kluczowe:
tolerancja niepewności, szacowany konsensus, efekt fałszywej zgodnościAbstrakt
Fałszywy konsensus oznacza tendencję do przeceniania częstości własnych poglądów i preferencji w populacji. Sprawą otwartą pozostaje wciąż pytanie, od jakich czynników zależy nasilenie tej tendencji. W badaniach, zrealizowanych na próbie 246 studentów, poszukiwano związku między poziomem nietolerowanej niepewności, mierzonej polską wersją Intolerance Uncertainty Scale (IUS-12), a wielkością szacowanego i fałszywego konsensusu. Zakładano, że osoby o mniejszej tolerancji niepewności będą bardziej przeceniać powszechność wybieranych przez siebie opcji. Porównano osoby o niskiej (dolny kwartyl) oraz wysokiej (górny kwartyl) tolerancji niepewności, posługując się dwoma wskaźnikami, tj. wielkością szacowanego oraz fałszywego konsensusu. Stwierdzono, że osoby o niskiej tolerancji niepewności bardziej przeszacowywały częstość własnych wyborów: t(121) = -2,03, p = 0,022 w porównaniu z osobami o wysokiej tolerancji, podczas gdy drugi wskaźnik potwierdził oczekiwaną zależność tylko na poziomie trendu: t(121) = -1,48, p = 0,071. Ponadto wykazano też, że osoby o niskiej tolerancji niepewności częściej wybierały mniej radykalne opcje odpowiedzi typu „raczej tak” lub „raczej nie”: t(121) = 2,01, p < 0,05 oraz przejawiały zdecydowanie niższą samoocenę: t(120) = 3,94, p = 0,000. Słowa kluczowe: tolerancja niepewności,Bibliografia
Bower, G.H. (1981). Mood and Memory. American Psychologist, 36, 129-148.
Brabender, V., Deutsch, F.M. (1993). Generalizability of the False Consensus Effect in
Chronic Psychiatric Patients. The Journal of Social Psychology, 133(2), 2015-2223.
Buhr, K., Dugas, M.J. (2002). The Intolerance of Uncertainty Scale: Psychometric properties
of the English version. Behaviour Research and Therapy, 40, 931-946.
Carleton, R.N., Norton, M.A., Asmundson, G.J.G. (2007). Fearing the unknown: A short
version of the Intolerance of Uncertainty Scale. Journal of Anxiety Disorders, 21,
105-117.
Cialdini, R. (2004). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk: GWP.
Coleman, M.D. (2018). Emotion and the False Consensus Effect. Current Psychology, 37,
58-64.
Corbalan, F. (2010/2012). Złota proporcja. Matematyczny język piękna. Toruń: Buka
Books.
Freeston, M., Rheaume, J., Letarte, H., Dugas, M.J., Ladouceur, R. (1994). Why do people
worry? Personality & Individual Differences, 17, 791-802.
Gross, S.R., Miller, N. (1997). The “Golden Section” and Bias in Perceptions of Social Consensus.
Personality and Social Psychology Review, 1(3), 241-271.
Hardin, C.D., Higgins, E.T. (1996). Shared reality: How social verification makes the subjective
objective. In: R. Sorrentino, E.T. Higgins (Eds.), Handbook of motivation and
cognition, Vol. 3 (pp. 28-84). New York: Guilford Press.
Harris, P.R., Wishire, P. (1988). Estimating the Prevalence of Shyness in the “Global Village”:
Pluralistic Ignorance or False Consensus? Journal of Personality, 56(2), 405-414.
Kahneman, D. (2011/2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań:
Media Rodzina.
Khawaja, N., Yu, L.N.H. (2010). A comparison of the 27-item and 12-item intolerance of
uncertainty scales. Clinical Psychologist, 14(3), 97-106.
Kossowska, M., Szumowska, E., Szwed, P. (2018). Tolerancja w czasach niepewności.
Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
Lambert, N.M., Stillman, T.F, Hicks, J.A., Kamble, S., Baumeister, R.F., Fincham, F.D. (2013).
To belong is to matter: Sense of belonging enhances meaning in life. Personality and
Social Psychology Bulletin, 39(11), 1418-1427.
Marks, G., Miller, N. (1987). Ten years of research on the false-consensus effect: An empirical
and theoretical review. Psychological Bulletin, 102, 72-90.
Morrison, K.R., Matthes, J. (2011). Socially motivated projection: Need to belong increases
perceived opinion consensus on important issues. European Journal of Social
Psychology, 41, 707-719.
Mudyń, K. (2007). W poszukiwaniu prywatnych orientacji ontologicznych. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mudyń, K., Kałużna-Wielobób, A. (2015). On the False Ontological Consensus. Polish Psychological
Bulletin, 46(2), 160-173.
Mullen, B. (1983). Egocentric bias in estimates of consensus. The Journal of Social Psychology,
121, 31-38.
Mullen, B., Atkins, J.L., Champion, D.S., Edwards, C., Hardy, D., Story, J.E., Vanderlok, M.
(1985). The false consensus effect: A meta-analysis of 115 hypothesis tests. Journal
of Experimental Social Psychology, 21, 262-283.
Mullen, B., Smith, C. (1989). Social Projection as a Function of Actual Consensus. The
Journal of Social Psychology, 130(4), 501-506.
Okamoto, K. (1983). Effects of excessive similarity feedback on subsequent mood, pursuit
of difference, and preference for novelty or scarcity. Japanese Psychological Research,
25(2), 69-77.
Rabinovitz, M., Latella L., Stern, C., Jost, J.T. (2016). Beliefs about Vaccination in the United
States: Political Ideology, False Consensus, and the Illusion of Uniqueness. PLOS
ONE, July 8.
Robins, R., Hendin, H.M., Trzesniewski, K. (2001). Measuring Global Self-Esteem: Construct
Validation of a Single-Item Measure and the Rosenberg Self-Esteem Scale.
Personality and Social Psychology Bulletin, 27(2), 151-161. Online: https://www.
researchgate.net/publication/228079409_Measuring_Global_Self-Esteem_Construct_
Validation_of_a_Single-Item_Measure_and_the_Rosenberg_Self-Esteem_
Scale (dostęp: 10.01.2019).
Robbins, J.M., Krueger, J.I. (2005) Social Projection to Ingroups and Outgroups: A Review
and Meta-Analysis. Online: https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0901_3
(dostęp: 10.01.2019).
Ross, L., Greene, D., House, P. (1977). The “false consensus effect”: An egocentric bias in
social perception and attribution processes. Journal of Experimental Social Psychology,
13, 279-301.
Schwartz, N., Clore, G.L. (1983). Mood, misattribution and judgments of well-being: Informative
and directive function of affective states. Journal of Personality and Social
Psychology, 45, 513-523.
Snyder, C.R., Fromkin, H.L. (1977). Abnormality as a positive characteristic: The development
and validation of a scale measuring need for uniqueness. Journal of Abnormal
Psychology, 86, 518-527.
Snyder, C.R., Fromkin, H.L. (1980). Uniqueness: The Human Pursuit of Difference. New
York: Plenum Press.
Stern, C., West, T.V., Schmidt, P.G. (2014). The Liberal Illusion of Uniqueness. Psychological
Science, 25, 137-144.
Stern, C., West, T.V., Jost, J.T., Rule, N.O. (2014). “Ditto Heads”: Do Conservatives Perceive
Greater Consensus Within Their Ranks Than Liberals? Personality and Social Psychology
Bulletin, 40(9), 1162-1177.
Yinon, Y., Mayraz, S., Fox, S. (1994). Age and the false-consensus effect. The Journal of
Social Psychology, 134(6), 717-725.
Wojciszke, B. (2001). Dane i pseudodane w procesie spostrzegania ludzi. W: M. Kofta,
T. Szutrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice ze społecznej psychologii
osobowości (s. 65-90). Warszawa: PWN.
Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Wolfson, S. (2000). Students’ estimates of the prevalence of drug use: Evidence for a false
consensus effect. Psychology of Addictive Behaviours, 14(3), 295-298.
Brabender, V., Deutsch, F.M. (1993). Generalizability of the False Consensus Effect in
Chronic Psychiatric Patients. The Journal of Social Psychology, 133(2), 2015-2223.
Buhr, K., Dugas, M.J. (2002). The Intolerance of Uncertainty Scale: Psychometric properties
of the English version. Behaviour Research and Therapy, 40, 931-946.
Carleton, R.N., Norton, M.A., Asmundson, G.J.G. (2007). Fearing the unknown: A short
version of the Intolerance of Uncertainty Scale. Journal of Anxiety Disorders, 21,
105-117.
Cialdini, R. (2004). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Gdańsk: GWP.
Coleman, M.D. (2018). Emotion and the False Consensus Effect. Current Psychology, 37,
58-64.
Corbalan, F. (2010/2012). Złota proporcja. Matematyczny język piękna. Toruń: Buka
Books.
Freeston, M., Rheaume, J., Letarte, H., Dugas, M.J., Ladouceur, R. (1994). Why do people
worry? Personality & Individual Differences, 17, 791-802.
Gross, S.R., Miller, N. (1997). The “Golden Section” and Bias in Perceptions of Social Consensus.
Personality and Social Psychology Review, 1(3), 241-271.
Hardin, C.D., Higgins, E.T. (1996). Shared reality: How social verification makes the subjective
objective. In: R. Sorrentino, E.T. Higgins (Eds.), Handbook of motivation and
cognition, Vol. 3 (pp. 28-84). New York: Guilford Press.
Harris, P.R., Wishire, P. (1988). Estimating the Prevalence of Shyness in the “Global Village”:
Pluralistic Ignorance or False Consensus? Journal of Personality, 56(2), 405-414.
Kahneman, D. (2011/2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań:
Media Rodzina.
Khawaja, N., Yu, L.N.H. (2010). A comparison of the 27-item and 12-item intolerance of
uncertainty scales. Clinical Psychologist, 14(3), 97-106.
Kossowska, M., Szumowska, E., Szwed, P. (2018). Tolerancja w czasach niepewności.
Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
Lambert, N.M., Stillman, T.F, Hicks, J.A., Kamble, S., Baumeister, R.F., Fincham, F.D. (2013).
To belong is to matter: Sense of belonging enhances meaning in life. Personality and
Social Psychology Bulletin, 39(11), 1418-1427.
Marks, G., Miller, N. (1987). Ten years of research on the false-consensus effect: An empirical
and theoretical review. Psychological Bulletin, 102, 72-90.
Morrison, K.R., Matthes, J. (2011). Socially motivated projection: Need to belong increases
perceived opinion consensus on important issues. European Journal of Social
Psychology, 41, 707-719.
Mudyń, K. (2007). W poszukiwaniu prywatnych orientacji ontologicznych. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mudyń, K., Kałużna-Wielobób, A. (2015). On the False Ontological Consensus. Polish Psychological
Bulletin, 46(2), 160-173.
Mullen, B. (1983). Egocentric bias in estimates of consensus. The Journal of Social Psychology,
121, 31-38.
Mullen, B., Atkins, J.L., Champion, D.S., Edwards, C., Hardy, D., Story, J.E., Vanderlok, M.
(1985). The false consensus effect: A meta-analysis of 115 hypothesis tests. Journal
of Experimental Social Psychology, 21, 262-283.
Mullen, B., Smith, C. (1989). Social Projection as a Function of Actual Consensus. The
Journal of Social Psychology, 130(4), 501-506.
Okamoto, K. (1983). Effects of excessive similarity feedback on subsequent mood, pursuit
of difference, and preference for novelty or scarcity. Japanese Psychological Research,
25(2), 69-77.
Rabinovitz, M., Latella L., Stern, C., Jost, J.T. (2016). Beliefs about Vaccination in the United
States: Political Ideology, False Consensus, and the Illusion of Uniqueness. PLOS
ONE, July 8.
Robins, R., Hendin, H.M., Trzesniewski, K. (2001). Measuring Global Self-Esteem: Construct
Validation of a Single-Item Measure and the Rosenberg Self-Esteem Scale.
Personality and Social Psychology Bulletin, 27(2), 151-161. Online: https://www.
researchgate.net/publication/228079409_Measuring_Global_Self-Esteem_Construct_
Validation_of_a_Single-Item_Measure_and_the_Rosenberg_Self-Esteem_
Scale (dostęp: 10.01.2019).
Robbins, J.M., Krueger, J.I. (2005) Social Projection to Ingroups and Outgroups: A Review
and Meta-Analysis. Online: https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0901_3
(dostęp: 10.01.2019).
Ross, L., Greene, D., House, P. (1977). The “false consensus effect”: An egocentric bias in
social perception and attribution processes. Journal of Experimental Social Psychology,
13, 279-301.
Schwartz, N., Clore, G.L. (1983). Mood, misattribution and judgments of well-being: Informative
and directive function of affective states. Journal of Personality and Social
Psychology, 45, 513-523.
Snyder, C.R., Fromkin, H.L. (1977). Abnormality as a positive characteristic: The development
and validation of a scale measuring need for uniqueness. Journal of Abnormal
Psychology, 86, 518-527.
Snyder, C.R., Fromkin, H.L. (1980). Uniqueness: The Human Pursuit of Difference. New
York: Plenum Press.
Stern, C., West, T.V., Schmidt, P.G. (2014). The Liberal Illusion of Uniqueness. Psychological
Science, 25, 137-144.
Stern, C., West, T.V., Jost, J.T., Rule, N.O. (2014). “Ditto Heads”: Do Conservatives Perceive
Greater Consensus Within Their Ranks Than Liberals? Personality and Social Psychology
Bulletin, 40(9), 1162-1177.
Yinon, Y., Mayraz, S., Fox, S. (1994). Age and the false-consensus effect. The Journal of
Social Psychology, 134(6), 717-725.
Wojciszke, B. (2001). Dane i pseudodane w procesie spostrzegania ludzi. W: M. Kofta,
T. Szutrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice ze społecznej psychologii
osobowości (s. 65-90). Warszawa: PWN.
Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Wolfson, S. (2000). Students’ estimates of the prevalence of drug use: Evidence for a false
consensus effect. Psychology of Addictive Behaviours, 14(3), 295-298.
Pobrania
Opublikowane
2019-12-01
Jak cytować
Mudyń, K. (2019). Tolerancja niepewności a szacowany konsensus i efekt fałszywej zgodności. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 12, 39–62. https://doi.org/10.24917/20845596.12.2
Numer
Dział
Artykuły
