Doświadczenie alienacji u młodzieży a zróżnicowanie predyspozycji twórczych oraz deklarowanego typu uzdolnień
Słowa kluczowe:
alienacja, adolescencja, zdolności, myślenie twórczeAbstrakt
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jaka jest relacja między doświadczaniem alienacji przez młodzież o zróżnicowanym typie zdolności i predyspozycji twórczych. Analizy statystyczne bazowały na wynikach 331 osób badanych w wieku 16-20 lat, które wypełniały Skalę Poczucia Alienacji Kmiecik-Baran, Test Myślenia Twórczego Urbana-Jellena oraz Ankietę Personalną. Wyniki wskazują, że osoby uzdolnione artystycznie odznaczają się wyższym poziomem wyobcowania oraz poczucia osamotnienia i anomii niż młodzież deklarująca inny typ uzdolnień (językowe, ścisłe). W świetle uzyskanych danych zasadniczo brak jest istotnych korelacji między poczuciem alienacji a predyspozycjami twórczym. Badania ujawniły jednak, że poczucie wyobcowania i osamotnienia sprzyja myśleniu twórczemu, ale tylko u dziewcząt.Bibliografia
Andrukowicz, W. (2000). Wokół fenomenu i istoty twórczości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Badge, J.L., Saunders N.F.W., Cann A.J. (2012), Beyond marks: New tools to visualize student engagement via social networks. Research in Knowledge Technology. 20: 16283. DOI: 10.3402/rlt.v20i0/16283.
Bernacka, R.E. (2004). Konformizm i nonkonformizm a twórczość. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska (red.), Edukacja regionalna (s. 47-77). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Case, J. (2007), Alienation and engagement, exploring student experiences of studying engineering. Teaching in Higher Education, 12 (1), 119-133.
Erbas, M.K. (2014), The relationship between alienation levels of physical education teacher candidates and their attitudes towards the teaching profession. Australian Journal of Teacher Education, 8 (39), 37-52.
Fromm, E. (1996). Zdrowe społeczeństwo, przeł. A. Tanalska-Dulęba. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Fyson, S.J. (2008). Using discourse analysis and psychological sense of community understand school transitions. Journal of Community Psychology, 36 (4), 452-467.
Gibson, D.R. (2010), Marking the turn: Obligation, engagement, and alienation in group discussions, Social Psychology Quarterly, 73, 132-151.
Hatton, E. (1995). Middle school students’ perceptions of school organization. Unicorn, 21,17-26.
Hojat, M. (1982). Loneliness as function of selected personality variables, Journal of Clinical Psychology, 38, 137-141.
Hoy, V.E. (1972). Dimensions of student alienations and characteristics of public high school. Interchange, 3 (4), 38-52.
Jankowska, M. (2012). Systemy rodzinne a zdolności twórcze. Kwartalnik Naukowy, 3 (11),28-60.
Karolczak-Biernacka, B. (1997). Zagadnienia oceniania szkolnego z perspektywy nauczycieli. Edukacja, 2, 49-65.
Karwowski, M. (2005). Rezultaty w nauce i kreatywność uczniów różniących się zdolnościami w percepcji nauczycieli. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio J, XVIII,93-107.
Kmiecik-Baran, K. (1993). Poczucie alienacji. Treść i charakterystyka psychometryczna. Przegląd Psychologiczny, t. XXXVI, 4, 461-480.
Kmiecik-Baran, K. (1995). Poczucie alienacji destruktywne i konstruktywne sposoby minimalizacji. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kozielecki, J. (1976). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kozłowski, W. (1996). Samotność okresu dorastania. Nowa Szkoła, 7, 24-26.
Kuśpit, M., Tychmanowicz, A. (2005). Poziom postawy twórczej uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio J, VIII, 59-71.
Lebedeva, N. (1993). Pedagogy and educational democratization: The problem of alienation. Studies in Philosophy and Education, 12, 95-101.
Lewicka-Zelent, A., Abramciów, R. (2014). Empatyczność i poczucie alienacji młodzieży uzdolnionej muzycznie. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica, VII, 38-56.
Limont, W. (2005). Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować. Gdańsk: GWP.
Maddi, S.R., Hoover, M., Kobasa, S.C. (1982). Alienation and exploratory behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 42 (5), 884-890.
Malicka, M. (1982). Uroki i trudy twórczego życia. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Mann, S.J. (2001). Alternative perspectives on the student experience: Alienation and engagement. Studies in Higher Education, 26 (1), 7-19.
Matczak, A., Jaworowska, A., Stańczak, J. (2000). Rysunkowy Test Twórczego Myślenia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Mau, R.Y. (1992). The validity and evolution of a concept: Student alienation. Adolescence, 27,731-741.
McClosky, H., Schaar J.H. (1965). Psychological dimensions of anomy. American Sociological Review, 30, 4-40.
Mróz, A. (2010). Rola wzmożonej pobudliwości emocjonalnej w przyspieszonym rozwoju osób zdolnych. W: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (s. 19-24). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Nabulssi, L. (1994). Alienacja a społeczna restrukturyzacja. Humanizacja pracy, 5, 24-28.
Newman, B.M., Newman, P.R. (2001). Group identity and alienation: Giving the we its due. Journal of Youth and Adolescence, 30 (5), 515-538.
Nęcka, E. (1995). Proces twórczy i jego ograniczenia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Nęcka, E. (2004). Twórczość. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 2 (s. 783-809). Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2005). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
Obuchowska, I. (2003). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, T. 2 (s. 163-201). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Partyka, M. (1999). Zdolni, utalentowani, twórczy. Poradnik dla pedagogów, psychologów, nauczycieli i rodziców. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Piotrowski, P. (2001). Zachowania dewiacyjne i aktywność prospołeczna młodzieży a poczucie alienacji. Szkoła Specjalna, 1, 16-27.
Piotrowski, P., Zajączkowski, K. (1999). Poczucie alienacji chłopców z grupy wysokiego ryzyka. Efektywność oddziaływań profilaktycznych. Psychologia Wychowawcza, 5, 428-441.
Popek, S. (2003). Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Pufal-Struzik, I. (2015). Spostrzeganie i ocenianie siebie przez młodzież średnich szkół plastycznych i liceów ogólnokształcących - analiza porównawcza. Psychologia wychowawcza, 8, 139-152.
Rabkin J.G., Struening E.L. (1976). Life events, stress and illness. Science, 194, 1013-1020.
Reber, A.S. (2000). Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Salmela-Aro, K., Kiuru, M., Pietikaine, M., Jokela, J. (2008). Does school matter? The role of school context in adolescent’s school-related burnout. European Psychologist, 13 (1),12-23.
Sankey, M., Huon, G.F. (1999). Investigating the role of alienation in a multicomponent model of juvenile delinquency. Journal of Adolescence, 22, 95-107.
Sękowski, A.E. (2000). Osiągnięcia uczniów zdolnych. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Sidorkin, A.M. (2004). In the event of learning: Alienation and participative thinking in education. Educational Theory, 54 (3), 251-262.
Strods, A. (1999). Alienacja w społeczeństwie współczesnym. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 5, 169-174.
Suchodolski, B. (1987). Wychowanie i strategia życia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Szmidt, K.J. (1997). Elementarz twórczego życia. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Szmidt, K.J. (2007). Pedagogika twórczości. Gdańsk: GWP.
Taraszkiewicz, M., Karpa, A. (2009). Jak wspierać zdolnego ucznia? Vademecum nauczyciela.Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Tillich, P. (1994). Męstwo bycia, przeł. H. Bednarek. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
Tinto, V. (1997). Classrooms as communities. Journal of Higher Education, 68 (6), 599-623.
Tomaszek, K. (2010). Podmiotowe uwarunkowania poczucia alienacji u młodzieży. Lublin: Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, niepublikowana rozprawa doktorska.
Viana, A.G., Rabian, B.(2008). Perceived attachment: Relation to anxiety sensitivity, worry, and GAD symptoms. Behaviour Research and Therapy, 46, 737-747.
Zaborowski, Z. (1989). Psychospołeczne problemy samoświadomości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Badge, J.L., Saunders N.F.W., Cann A.J. (2012), Beyond marks: New tools to visualize student engagement via social networks. Research in Knowledge Technology. 20: 16283. DOI: 10.3402/rlt.v20i0/16283.
Bernacka, R.E. (2004). Konformizm i nonkonformizm a twórczość. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska (red.), Edukacja regionalna (s. 47-77). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Case, J. (2007), Alienation and engagement, exploring student experiences of studying engineering. Teaching in Higher Education, 12 (1), 119-133.
Erbas, M.K. (2014), The relationship between alienation levels of physical education teacher candidates and their attitudes towards the teaching profession. Australian Journal of Teacher Education, 8 (39), 37-52.
Fromm, E. (1996). Zdrowe społeczeństwo, przeł. A. Tanalska-Dulęba. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Fyson, S.J. (2008). Using discourse analysis and psychological sense of community understand school transitions. Journal of Community Psychology, 36 (4), 452-467.
Gibson, D.R. (2010), Marking the turn: Obligation, engagement, and alienation in group discussions, Social Psychology Quarterly, 73, 132-151.
Hatton, E. (1995). Middle school students’ perceptions of school organization. Unicorn, 21,17-26.
Hojat, M. (1982). Loneliness as function of selected personality variables, Journal of Clinical Psychology, 38, 137-141.
Hoy, V.E. (1972). Dimensions of student alienations and characteristics of public high school. Interchange, 3 (4), 38-52.
Jankowska, M. (2012). Systemy rodzinne a zdolności twórcze. Kwartalnik Naukowy, 3 (11),28-60.
Karolczak-Biernacka, B. (1997). Zagadnienia oceniania szkolnego z perspektywy nauczycieli. Edukacja, 2, 49-65.
Karwowski, M. (2005). Rezultaty w nauce i kreatywność uczniów różniących się zdolnościami w percepcji nauczycieli. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio J, XVIII,93-107.
Kmiecik-Baran, K. (1993). Poczucie alienacji. Treść i charakterystyka psychometryczna. Przegląd Psychologiczny, t. XXXVI, 4, 461-480.
Kmiecik-Baran, K. (1995). Poczucie alienacji destruktywne i konstruktywne sposoby minimalizacji. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kozielecki, J. (1976). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kozłowski, W. (1996). Samotność okresu dorastania. Nowa Szkoła, 7, 24-26.
Kuśpit, M., Tychmanowicz, A. (2005). Poziom postawy twórczej uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio J, VIII, 59-71.
Lebedeva, N. (1993). Pedagogy and educational democratization: The problem of alienation. Studies in Philosophy and Education, 12, 95-101.
Lewicka-Zelent, A., Abramciów, R. (2014). Empatyczność i poczucie alienacji młodzieży uzdolnionej muzycznie. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica, VII, 38-56.
Limont, W. (2005). Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować. Gdańsk: GWP.
Maddi, S.R., Hoover, M., Kobasa, S.C. (1982). Alienation and exploratory behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 42 (5), 884-890.
Malicka, M. (1982). Uroki i trudy twórczego życia. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Mann, S.J. (2001). Alternative perspectives on the student experience: Alienation and engagement. Studies in Higher Education, 26 (1), 7-19.
Matczak, A., Jaworowska, A., Stańczak, J. (2000). Rysunkowy Test Twórczego Myślenia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Mau, R.Y. (1992). The validity and evolution of a concept: Student alienation. Adolescence, 27,731-741.
McClosky, H., Schaar J.H. (1965). Psychological dimensions of anomy. American Sociological Review, 30, 4-40.
Mróz, A. (2010). Rola wzmożonej pobudliwości emocjonalnej w przyspieszonym rozwoju osób zdolnych. W: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (s. 19-24). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Nabulssi, L. (1994). Alienacja a społeczna restrukturyzacja. Humanizacja pracy, 5, 24-28.
Newman, B.M., Newman, P.R. (2001). Group identity and alienation: Giving the we its due. Journal of Youth and Adolescence, 30 (5), 515-538.
Nęcka, E. (1995). Proces twórczy i jego ograniczenia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Nęcka, E. (2004). Twórczość. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 2 (s. 783-809). Gdańsk: GWP.
Nęcka, E. (2005). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.
Obuchowska, I. (2003). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, T. 2 (s. 163-201). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Partyka, M. (1999). Zdolni, utalentowani, twórczy. Poradnik dla pedagogów, psychologów, nauczycieli i rodziców. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Piotrowski, P. (2001). Zachowania dewiacyjne i aktywność prospołeczna młodzieży a poczucie alienacji. Szkoła Specjalna, 1, 16-27.
Piotrowski, P., Zajączkowski, K. (1999). Poczucie alienacji chłopców z grupy wysokiego ryzyka. Efektywność oddziaływań profilaktycznych. Psychologia Wychowawcza, 5, 428-441.
Popek, S. (2003). Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Pufal-Struzik, I. (2015). Spostrzeganie i ocenianie siebie przez młodzież średnich szkół plastycznych i liceów ogólnokształcących - analiza porównawcza. Psychologia wychowawcza, 8, 139-152.
Rabkin J.G., Struening E.L. (1976). Life events, stress and illness. Science, 194, 1013-1020.
Reber, A.S. (2000). Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Salmela-Aro, K., Kiuru, M., Pietikaine, M., Jokela, J. (2008). Does school matter? The role of school context in adolescent’s school-related burnout. European Psychologist, 13 (1),12-23.
Sankey, M., Huon, G.F. (1999). Investigating the role of alienation in a multicomponent model of juvenile delinquency. Journal of Adolescence, 22, 95-107.
Sękowski, A.E. (2000). Osiągnięcia uczniów zdolnych. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Sidorkin, A.M. (2004). In the event of learning: Alienation and participative thinking in education. Educational Theory, 54 (3), 251-262.
Strods, A. (1999). Alienacja w społeczeństwie współczesnym. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 5, 169-174.
Suchodolski, B. (1987). Wychowanie i strategia życia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Szmidt, K.J. (1997). Elementarz twórczego życia. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Szmidt, K.J. (2007). Pedagogika twórczości. Gdańsk: GWP.
Taraszkiewicz, M., Karpa, A. (2009). Jak wspierać zdolnego ucznia? Vademecum nauczyciela.Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Tillich, P. (1994). Męstwo bycia, przeł. H. Bednarek. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
Tinto, V. (1997). Classrooms as communities. Journal of Higher Education, 68 (6), 599-623.
Tomaszek, K. (2010). Podmiotowe uwarunkowania poczucia alienacji u młodzieży. Lublin: Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, niepublikowana rozprawa doktorska.
Viana, A.G., Rabian, B.(2008). Perceived attachment: Relation to anxiety sensitivity, worry, and GAD symptoms. Behaviour Research and Therapy, 46, 737-747.
Zaborowski, Z. (1989). Psychospołeczne problemy samoświadomości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pobrania
Opublikowane
2016-12-01
Jak cytować
Tomaszek, K. (2016). Doświadczenie alienacji u młodzieży a zróżnicowanie predyspozycji twórczych oraz deklarowanego typu uzdolnień. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 9(1), 110–126. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5627
Numer
Dział
Artykuły
