Trudne doświadczenia adopcyjnych rodziców dzieci z FAS
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845596.12.7Słowa kluczowe:
rodzice adopcyjni, płodowy zespół alkoholowy, FAS, emocje, diagnoza, terapiaAbstrakt
W artykule zaprezentowano dylematy i problemy, z jakimi muszą radzić sobie rodziny adopcyjne wychowujące dziecko z diagnozą lub podejrzeniem płodowego zespołu alkoholowego (FAS). Szybkie podjęcie działań terapeutycznych i wspierających możliwe jest dzięki jak najwcześniejszemu postawieniu prawidłowej diagnozy i obecności rodziny, która przyjmie dziecko z całym bagażem jego doświadczeń, cech, emocji i często dysfunkcji rozwojowych. To wyzwanie jest niezmiernie trudne dla rodziców adopcyjnych. W badaniach własnych dokonano ilościowej i treściowej analizy wypowiedzi rodziców adopcyjnych na temat doświadczanych trudności związanych z wychowaniem dzieci z FAS. Wyniki wskazują na to, że rodzice najczęściej dzielą się między sobą informacjami na temat rozwoju, diagnozy i terapii dzieci. Istotnym wątkiem, często poruszanym przez rodziców, była ocena współpracy z ośrodkiem adopcyjnym oraz doświadczanie trudnych emocji, z którymi rodzice często nie potrafią sobie samodzielnie poradzić. Wyniki sugerują konieczność objęcia rodzin adopcyjnych długofalowym wsparciem emocjonalnym, motywacyjnym i instrumentalnym.Bibliografia
Bakhireva, L.N., Garrison, L., Shrestha, S., Rogers, K. (2017). Challenges of Diagnosing Fetal
Alcohol Spectrum Disorders in Foster and Adopted Children. Alcohol, 67, 37-43.
DOI: 10.1016/j.alcohol.2017.05.004.
Baker, B.L., McIntyre, L.L., Blacher, J., Crnic, K., Edelbrock, C., Low, C. (2003). Preschool
children with and without developmental delay: Behavior problems and parenting
stress over time. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4/5), 217-230.
Banach, M. (2011). Specyfika picia alkoholu przez kobiety w Polsce. W: M. Banach (red.),
Alkoholowy zespół płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka (s. 103-132). Kraków: Wydawnictwo
WAM.
Baranowska, A. (2016). Płodowy zespół alkoholowy (FAS) jako zagrożenie dla rozwoju
dziecka. Journal of Education, Health and Sport, 6(3), 148-158.
Bartnikowska, U., Ćwirynkało, K. (2013). Adaptacja do rodzicielstwa adopcyjnego i zastępczego
dziecka z niepełnosprawnością. Studia nad Rodziną, 17, 1(32), 251-273.
Coles, C.D., Platzman, K.A., Raskind-Hood, C.L., Brown, R.T., Falek, A. Smith, I.E. (1997).
A comparison of children affected by prenatal alcohol exposure and attention deficit,
hyperactivity disorder. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 21(1),
150-161. DOI: 10.1111/j.1530-0277.1997.tb03743.x.
Fiamenghi, G.A. Jr, Messa, A.A. (2007). Parents, children and disability: Studies on family
relations [Pais, Filhos e Deficiência: Estudos Sobre as Relações Familiares]. Psicologia
Ciência e Profissão, 27(2), 236-245. DOI: 10.1590/S1414-98932007000200006.
Graefe, S. (1999). Parenting Children Affected by Fetal Alcohol Syndrome: A Guide for Daily
Living (pp. 1-71). Canada: Ministry for Children and Families edition, British Columbia.
Iskierka-Mreńca, M. (2015). Dziecko z FASD w procesie diagnozy - z doświadczeń psychologa-
praktyka. W: Zrozumieć dziecko z FASD (s. 8-9). Warszawa: Fundacja EY.
Jadczak-Szumiło, T. (2015). Problemy diagnostyczne dzieci z FASD - implikacje diagnozy.
Podsumowanie 15 lat badań własnych nad problemem dzieci z FASD w Polsce.
Materiały XXI Konferencji Diagnostyki Edukacyjnej w Bydgoszczy (s. 240-250). Katowice:
Wydawnictwo Uniwersytetu SWPS.
Johnson, B.S. (2000). Mothers’ perceptions of parenting children with disabilities.
The American Journal of Maternal/Child Nursing, 25(3), 127-132. DOI: 10.1097/
00005721-200005000-00005.
Kaczmarska, B. (2011). Problemy rodziców wychowujących dzieci z FASD. W: M. Banach
(red.), Alkoholowy zespół płodu. Teoria, diagnoza, praktyka. Kraków: Wydawnictwo
WAM.
Kędra, E., Borczykowsk-Rzepka, E. (2015). Płodowy zespół alkoholowy w ujęciu interdyscyplinarnym.
Opole: Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa.
Kelly, S.J., Day, N., Streissguth, A.P. (2000). Effects of prenatal alcohol exposure on social
behavior in humans and other species. Neurotoxicology and Teratology, 22(2),
143-149. DOI: 10.1016/S0892-0362(99)00073-2.
Klimczak, J. (2011). Fetal Alcohol Syndrome - czyli skutki oddziaływania alkoholu na
płód. W: M. Banach (red.), Alkoholowy zespół płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka
(s. 147-156). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Landgren, M., Svensson, L., Strömland, K., Andersson Grönlund, M. (2010). Prenatal Alcohol
Exposure and Neurodevelopmental Disorders in Children Adopted From Eastern
Europe, Pediatrics, 125(5), 1178-1185. DOI: 10.1542/peds.2009-0712.
Laskowska, B. (1998). Alkoholizm matki a jego destrukcyjny wpływ na dziecko. Studia
nad rodziną, 2/1(2), 177-185.
Lasota, A. (2018). Wsparcie rodziców biologicznych i zastępczych w wychowaniu dzieci
- oczekiwania a rzeczywistość. Wychowanie w Rodzinie, XVII(1), 225-240.
Lasota, A. (2019). Deklarowana wiedza o dziecięcych zaburzeniach rozwojowych i postrzegany
obraz dziecka przez rodziców zastępczych i biologicznych. W: A. Lasota,
K. Tomaszek (red.), Dynamizacja rozwoju człowieka od dzieciństwa do starości
(s. 43-70). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Liszcz, K. (2011). Dziecko z FAS w szkole i w domu. Kraków: Wydawnictwo Rubikon.
Liszcz, K. (2015). Dzieci matek pijących alkohol w ciąży - dziecko z FASD w rodzinie -
biologicznej, zastępczej, adopcyjnej lub w domu dziecka. W: Zrozumieć dziecko
z FASD (s. 10-13). Warszawa: Fundacja EY.
Ładyżyński, A. (2017). „Zanim adopcja zapuka do drzwi” - Narracje pracowników wspierających
dziecko w okresie oczekiwania. Roczniki Pedagogiczne, 9(45), 57-69. DOI:
10.18290/rped.2017.9.4-4.
Maccoby, E. (2002). Parenting Effects: Issues and Controversies. In: J.G. Borkowski,
S.L. Ramey, M. Bristol-Power (Eds.), Parenting and the Child ́s World. New Jersey:
Lawrence Erlbaum Associates Publishers. DOI: 10.4324/9781410603616-3.
Najmi, B., Heidari, Z., Awat Feizi, A., Hovsepian, S., Momeni, F., Azhar, S. (2018). Do Psychological
Characteristics of Mothers Predict Parenting Stress? A Cross-Sectional
Study among Mothers of Children with Different Disabilities. Archives of Psychiatric
Nursing, 32(3), 396-402. DOI: 10.1016/j.apnu.2017.12.004.
Nanson, J.L., Hiscock, M. (1990). Attention deficits in children exposed to alcohol prenatally.
Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 14(5), 656-661. DOI:
10.1111/j.1530-0277.1990.tb01223.x.
Naruszewicz-Duchlińska, A. (2014). Nowe media a nowe gatunki - wstępna charakterystyka
genologiczna internetowego forum dyskusyjnego. Postscriptum Polonistyczne,
2, 27-38.
Neece, C., Chan, N. (2017). The stress of parenting children with developmental disabilities.
In: K. Deater-Deckard, R. Panneton (Eds.), Parental stress and early child development.
Adaptive and maladaptive outcomes (pp. 107-124). New York: Springer
International Publishing. DOI: 10.1007/978-3-319-55376-4_5.
Posłuszna-Owcarz, M. (2012). Zdrowa rodzina adopcyjna - to znaczy jaka? Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Psychologica, 16, 73-87.
Sarimski, K. (2014). Caregiver Stress in Foster and Adoptive Parents of Children with Fetal
Alcohol Spectrum Disorders. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie,
63(8), 649-665. DOI: 10.13109/prkk.2014.63.8.649.
Sarnacka, B. (2011). Funkcjonowanie dzieci z FAS. W: M. Banach (red.), Alkoholowy zespół
płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka (s. 157-172). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Skiepko, M., Bra̧goszewska, J. (2009). Psychiatric disorders in adopted children. Psychiatria
i Psychologia Kliniczna, 9(3), 207-213.
Skwarek, B. (2005). Polskie rodziny adopcyjne w świetle badań. Problemy Opiekuńczo-
-Wychowawcze, 10, 18-25.
Słownik Języka Polskiego PWN. Online: https://sjp.pwn.pl/szukaj/forum%20.html
(dostęp: 13.10.2019).
Streissguth, A.P., O’Malley, K. (2000). Neuropsychiatric implications and long-term consequences
of fetal alcohol spectrum disorders. Seminars in Clinical Neuropsychiatry,
5(3), 177-90. DOI: 10.1053/scnp.2000.6729.
Streissguth, A.P., Bookstein, F.L., Barr, H.M, Sampson, P.D., O’Malley, K., Young, J.K.
(2004). Risk factors for adverse life outcomes in fetal alcohol syndrome and fetal
alcohol effects. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 25(4), 228-238.
DOI: 10.1097/00004703-200408000-00002.
Streissguth, A.P., Bookstein, F.L., Sampson, P.D., Barr, H.M. (1995). Attention: Prenatal
alcohol and continuities of vigilance and attentional problems from 4 through
14 years. Development and Psychopathology, 7(3), 419-446. DOI: 10.1017/
S0954579400006611.
Weiss, M.J. (2002). Hardiness and social support as predictors of stress in mothers of typical
children, children with autism, and children with mental retardation. Autism, 6,
115-130.
Alcohol Spectrum Disorders in Foster and Adopted Children. Alcohol, 67, 37-43.
DOI: 10.1016/j.alcohol.2017.05.004.
Baker, B.L., McIntyre, L.L., Blacher, J., Crnic, K., Edelbrock, C., Low, C. (2003). Preschool
children with and without developmental delay: Behavior problems and parenting
stress over time. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4/5), 217-230.
Banach, M. (2011). Specyfika picia alkoholu przez kobiety w Polsce. W: M. Banach (red.),
Alkoholowy zespół płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka (s. 103-132). Kraków: Wydawnictwo
WAM.
Baranowska, A. (2016). Płodowy zespół alkoholowy (FAS) jako zagrożenie dla rozwoju
dziecka. Journal of Education, Health and Sport, 6(3), 148-158.
Bartnikowska, U., Ćwirynkało, K. (2013). Adaptacja do rodzicielstwa adopcyjnego i zastępczego
dziecka z niepełnosprawnością. Studia nad Rodziną, 17, 1(32), 251-273.
Coles, C.D., Platzman, K.A., Raskind-Hood, C.L., Brown, R.T., Falek, A. Smith, I.E. (1997).
A comparison of children affected by prenatal alcohol exposure and attention deficit,
hyperactivity disorder. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 21(1),
150-161. DOI: 10.1111/j.1530-0277.1997.tb03743.x.
Fiamenghi, G.A. Jr, Messa, A.A. (2007). Parents, children and disability: Studies on family
relations [Pais, Filhos e Deficiência: Estudos Sobre as Relações Familiares]. Psicologia
Ciência e Profissão, 27(2), 236-245. DOI: 10.1590/S1414-98932007000200006.
Graefe, S. (1999). Parenting Children Affected by Fetal Alcohol Syndrome: A Guide for Daily
Living (pp. 1-71). Canada: Ministry for Children and Families edition, British Columbia.
Iskierka-Mreńca, M. (2015). Dziecko z FASD w procesie diagnozy - z doświadczeń psychologa-
praktyka. W: Zrozumieć dziecko z FASD (s. 8-9). Warszawa: Fundacja EY.
Jadczak-Szumiło, T. (2015). Problemy diagnostyczne dzieci z FASD - implikacje diagnozy.
Podsumowanie 15 lat badań własnych nad problemem dzieci z FASD w Polsce.
Materiały XXI Konferencji Diagnostyki Edukacyjnej w Bydgoszczy (s. 240-250). Katowice:
Wydawnictwo Uniwersytetu SWPS.
Johnson, B.S. (2000). Mothers’ perceptions of parenting children with disabilities.
The American Journal of Maternal/Child Nursing, 25(3), 127-132. DOI: 10.1097/
00005721-200005000-00005.
Kaczmarska, B. (2011). Problemy rodziców wychowujących dzieci z FASD. W: M. Banach
(red.), Alkoholowy zespół płodu. Teoria, diagnoza, praktyka. Kraków: Wydawnictwo
WAM.
Kędra, E., Borczykowsk-Rzepka, E. (2015). Płodowy zespół alkoholowy w ujęciu interdyscyplinarnym.
Opole: Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa.
Kelly, S.J., Day, N., Streissguth, A.P. (2000). Effects of prenatal alcohol exposure on social
behavior in humans and other species. Neurotoxicology and Teratology, 22(2),
143-149. DOI: 10.1016/S0892-0362(99)00073-2.
Klimczak, J. (2011). Fetal Alcohol Syndrome - czyli skutki oddziaływania alkoholu na
płód. W: M. Banach (red.), Alkoholowy zespół płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka
(s. 147-156). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Landgren, M., Svensson, L., Strömland, K., Andersson Grönlund, M. (2010). Prenatal Alcohol
Exposure and Neurodevelopmental Disorders in Children Adopted From Eastern
Europe, Pediatrics, 125(5), 1178-1185. DOI: 10.1542/peds.2009-0712.
Laskowska, B. (1998). Alkoholizm matki a jego destrukcyjny wpływ na dziecko. Studia
nad rodziną, 2/1(2), 177-185.
Lasota, A. (2018). Wsparcie rodziców biologicznych i zastępczych w wychowaniu dzieci
- oczekiwania a rzeczywistość. Wychowanie w Rodzinie, XVII(1), 225-240.
Lasota, A. (2019). Deklarowana wiedza o dziecięcych zaburzeniach rozwojowych i postrzegany
obraz dziecka przez rodziców zastępczych i biologicznych. W: A. Lasota,
K. Tomaszek (red.), Dynamizacja rozwoju człowieka od dzieciństwa do starości
(s. 43-70). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Liszcz, K. (2011). Dziecko z FAS w szkole i w domu. Kraków: Wydawnictwo Rubikon.
Liszcz, K. (2015). Dzieci matek pijących alkohol w ciąży - dziecko z FASD w rodzinie -
biologicznej, zastępczej, adopcyjnej lub w domu dziecka. W: Zrozumieć dziecko
z FASD (s. 10-13). Warszawa: Fundacja EY.
Ładyżyński, A. (2017). „Zanim adopcja zapuka do drzwi” - Narracje pracowników wspierających
dziecko w okresie oczekiwania. Roczniki Pedagogiczne, 9(45), 57-69. DOI:
10.18290/rped.2017.9.4-4.
Maccoby, E. (2002). Parenting Effects: Issues and Controversies. In: J.G. Borkowski,
S.L. Ramey, M. Bristol-Power (Eds.), Parenting and the Child ́s World. New Jersey:
Lawrence Erlbaum Associates Publishers. DOI: 10.4324/9781410603616-3.
Najmi, B., Heidari, Z., Awat Feizi, A., Hovsepian, S., Momeni, F., Azhar, S. (2018). Do Psychological
Characteristics of Mothers Predict Parenting Stress? A Cross-Sectional
Study among Mothers of Children with Different Disabilities. Archives of Psychiatric
Nursing, 32(3), 396-402. DOI: 10.1016/j.apnu.2017.12.004.
Nanson, J.L., Hiscock, M. (1990). Attention deficits in children exposed to alcohol prenatally.
Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 14(5), 656-661. DOI:
10.1111/j.1530-0277.1990.tb01223.x.
Naruszewicz-Duchlińska, A. (2014). Nowe media a nowe gatunki - wstępna charakterystyka
genologiczna internetowego forum dyskusyjnego. Postscriptum Polonistyczne,
2, 27-38.
Neece, C., Chan, N. (2017). The stress of parenting children with developmental disabilities.
In: K. Deater-Deckard, R. Panneton (Eds.), Parental stress and early child development.
Adaptive and maladaptive outcomes (pp. 107-124). New York: Springer
International Publishing. DOI: 10.1007/978-3-319-55376-4_5.
Posłuszna-Owcarz, M. (2012). Zdrowa rodzina adopcyjna - to znaczy jaka? Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Psychologica, 16, 73-87.
Sarimski, K. (2014). Caregiver Stress in Foster and Adoptive Parents of Children with Fetal
Alcohol Spectrum Disorders. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie,
63(8), 649-665. DOI: 10.13109/prkk.2014.63.8.649.
Sarnacka, B. (2011). Funkcjonowanie dzieci z FAS. W: M. Banach (red.), Alkoholowy zespół
płodu. Teoria. Diagnoza. Praktyka (s. 157-172). Kraków: Wydawnictwo WAM.
Skiepko, M., Bra̧goszewska, J. (2009). Psychiatric disorders in adopted children. Psychiatria
i Psychologia Kliniczna, 9(3), 207-213.
Skwarek, B. (2005). Polskie rodziny adopcyjne w świetle badań. Problemy Opiekuńczo-
-Wychowawcze, 10, 18-25.
Słownik Języka Polskiego PWN. Online: https://sjp.pwn.pl/szukaj/forum%20.html
(dostęp: 13.10.2019).
Streissguth, A.P., O’Malley, K. (2000). Neuropsychiatric implications and long-term consequences
of fetal alcohol spectrum disorders. Seminars in Clinical Neuropsychiatry,
5(3), 177-90. DOI: 10.1053/scnp.2000.6729.
Streissguth, A.P., Bookstein, F.L., Barr, H.M, Sampson, P.D., O’Malley, K., Young, J.K.
(2004). Risk factors for adverse life outcomes in fetal alcohol syndrome and fetal
alcohol effects. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 25(4), 228-238.
DOI: 10.1097/00004703-200408000-00002.
Streissguth, A.P., Bookstein, F.L., Sampson, P.D., Barr, H.M. (1995). Attention: Prenatal
alcohol and continuities of vigilance and attentional problems from 4 through
14 years. Development and Psychopathology, 7(3), 419-446. DOI: 10.1017/
S0954579400006611.
Weiss, M.J. (2002). Hardiness and social support as predictors of stress in mothers of typical
children, children with autism, and children with mental retardation. Autism, 6,
115-130.
Pobrania
Opublikowane
2019-12-01
Jak cytować
Lasota, A., & Grzywacz, P. (2019). Trudne doświadczenia adopcyjnych rodziców dzieci z FAS. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 12, 138–163. https://doi.org/10.24917/20845596.12.7
Numer
Dział
Artykuły
