Psychospołeczne uwarunkowania funkcjonowania i zdrowia psychicznego... w okresie wczesnej dorosłości
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845596.11.8Słowa kluczowe:
młodzi dorośli, stres, lęk, depresja, prężność psychicznaAbstrakt
Wkraczanie w dorosłość w dzisiejszych czasach wiąże się z poważnymi wyzwaniami tożsamościowymi oraz adaptacyjnymi. Uwidaczniają się one w zwiększającej się liczbie młodych dorosłych zmagających się z kryzysem psychicznym i doświadczających problemów psychicznych. Celem przedstawionych badań pilotażowych było poznanie funkcjonowania psychicznego młodych dorosłych u progu zakończenia edukacji wyższej oraz porównanie z osobami, które ten przełomowy krok mają już za sobą. W badaniach zostały uwzględnione wskaźniki poczucia stresu, symptomów lęku i depresji oraz poziom prężności psychicznej. Wyniki wskazują na wyższy poziom stresu i lęku wśród przebadanych młodych dorosłych między 24 a 26 rokiem życia, w porównaniu do osób pomiędzy 27 a 30 rokiem życia. Poziom prężności psychicznej oraz jej wpływ na stan zdrowia psychicznego nie różni się u badanych grup.Bibliografia
Arnett, J.J., (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens
through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. http://dx.doi.org/
10.1037/0003-066X.55.5.469
Bauman, Z. (2007). Płynne życie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań. W: W. Junik
(red.), Resilience. Teoria - badania - praktyka (s. 11-28). Warszawa: Wydawnictwo
Edukacyjne PARPAMEDIA.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych.
Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 11(3), 7-26. Online: http://
fdds.pl/wp-content/uploads/2016/05/Borucka_A_Ostaszewski_K_2012_Czynniki_
i_procesy_resilience.pdf
Brzezińska, A. (2015). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzezińska, A., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość:
fakt czy artefakt? Nauka 4, 67-107. Online: https://www.researchgate.net/publication/
281346791_Brzezinska_A_I_Kaczan_R_Piotrowski_K_Rekosiewicz_M_2011_
Odroczona_doroslosc_fakt_czy_artefakt_Nauka_4_67-107
Brzezińska, A., Syska, W. (2016). Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo
Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Campbell, J.D., Assanand, S. & Di Paula, A. (2003). The structure of the self-concept and
its relation to psychological adjustment. Journal of Personality 71(1), 115-40. https://
doi.org/10.1111/1467-6494.t01-1-00002
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości.
Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Czabała, J.C., Kluczyńska, S. (2015). Poradnictwo psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Doliński, D., Strelau, J. (2010). Psychologia akademicka. Tom II. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
Erikson, E.H. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Rebis.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gurba, E. (2011). Wczesna dorosłość. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka.
Podręcznik akademicki (s. 287-311). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
James, R.K. & Gilliland, B.E. (2005). Strategie interwencji kryzysowej: pomoc psychologiczna
poprzedzająca terapię. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
Junik, W. (2011). Resilience. Teoria - badania - praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne
PARPAMEDIA.
Kaczmarek, Ł., Sęk, H., Ziarko, M. (2011). Sprężystość psychiczna i zmienne pośredniczące
w jej wpływie na zdrowie. Przegląd Psychologiczny, 1, 29-46. Online: https://
www.researchgate.net/publication/216100640_Sprezystosc_psychiczna_i_zmienne_
posredniczace_w_jej_wplywie_na_zdrowie_Ego_Resiliency_and_the_mediators_
of_its_effect_on_health
Kubacka-Jasiecka, D., Passowicz, P. (2014). Dorastanie we współczesności. Postawy,
wartości i doświadczanie czasu a kryzysy rozwoju pokolenia po transformacji. Czasopismo
Psychologiczne, 20(2), 171-182. Online: http://czasopismopsychologiczne.
pl/files/articles/2014_PDF_2/01-M-JASIECKA_PASSOWICZ_GOTOWE_str_171-
182.pdf
Karakuła H., Grzywa A., Śpila B., Baszak J., Gieroba A., Kosikowski, W. (1996). Zastosowanie
Skali Lęku i Depresji w chorobach psychosomatycznych. Psychiatria Polska
30(4), 653-668.
Lipska, A., Zagórska, W. (2011). Stająca się dorosłość w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana
faza liminalna rytuału przejścia. Psychologia Rozwojowa, 16(11), 9-21.
DOI: 10.4467/20843879PR.11.001.0174
Masten, A. S., Powell, J. L. & Luthar, S. S. (2003). A resilience framework for research, policy,
and practice. In S.S. Luthar (Eds.), Resilience and vulnerability: Adaptation in the
context of childhood adversities (pp. 1-25), New York: Cambridge University Press.
Mead, M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Skala Pomiaru Prężności (SPP-25). Nowiny Psychologiczne,
3, 39-56. Online: https://www.researchgate.net/profile/Zygfryd_Juczynski/
publication/284689565_Skala_pomiaru_preznosci/links/565c2def08ae-
4988a7bb63b1/Skala-pomiaru-preznosci.pdf
Oleś, K. P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość - zmiana - integracja. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pande, S. (2011). Quarter life crisis - effect of career self efficacy and career anchors on
career satisfaction. Online: http://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/9099.
Piotrowski, K., Brzezińska, A.I. & Pietrzak, J. (2013). Four statuses of adulthood: Adult
roles, psychosocial maturity, and identity formation in emerging adulthood.
Health Psychology Report, 1, 52-62. Online: https://www.researchgate.net/publication/275254189_Four_statuses_of_adulthood_adult_roles_psychosocial_maturity_
and_identity_formation_in_emerging_adulthood
Piotrowski, K. (2013). Identity in adolescence and emerging adulthood: Relationships
with emotional and educational factors. Polish Psychological Bulletin, 44, 266-276.
https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0030
Rękosiewicz, M. (2013). Type of social participation and identity formation in adolescence
and emerging adulthood. Polish Psychological Bulletin, 44, 277-287. https://doi.
org/10.2478/ppb-2013-0031
Rachowska, Z. (2011). Wyjazdy studentów w ramach programu Erasmus jako instytucjonalna
forma przedłużonego moratorium. Przyczynek do tezy o „kryzysie
ćwierćwiecza”. Rocznik Lubuski, 37(2), 179-193. Online: https://polona.pl/item/
wyjazdy-studentow-w-ramach-programu-erasmus-jako-instytucjonalna-forma-
-przedluzonego,NDAxNTYwMTg/0/#info:metadata
Racław, M. (2012). Młodzi „uwięzieni”. Bezdroża (nie)zależności na drodze do dorosłości,
WIĘŹ, 11-12, 32-40.
Robbins, A. & Wilner, A. (2001). Quarterlife Crisis: The Unique Challenges of Life in Your
Twenties. New York: MJF Books.
Robinson, O.C. (2015) Emerging adulthood, early adulthood and quarter-life crisis: updating
Erikson for the twenty-first century. In R. Zukauskiene (Eds.), Emerging
adulthood in a European context (pp. 17-30). New York: Routledge.
Robinson, O.C. & Wright, G. (2013). The prevalence, types and perceived outcomes of
crisis episodes in early adulthood and midlife. International Journal of Behavioural
Development, 37(5), 407-416. http://dx.doi.org/10.1177/0165025413492464
Robinson, O.C., Wright, G. & Smith, J. (2013). The holistic phase model of early adult crisis.
Journal of adult development, 20(1), 27-37. https://doi.org/10.1007/s10804-
013-9153-y.
Rossi, N. & Mebert, C. (2011). Does a quarterlife crisis exist? The Journal of Genetic
Psychology, 172(2), 141-161. Online: https://www.researchgate.net/publication/
51221341_Does_a_Quarterlife_Crisis_Exist
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L., Kluczyńska, S., Wajda-Kornacka, J. (2015). Zdrowie
psychiczne młodych dorosłych. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Stone, A.A., Schwartz, J.E., Broderick, J.E. & Deaton, A. (2010). A snapshot of the age distribution
of psychological well-being in the United States. Proceedings of the National
Academy of Sciences 107(22), 9985-9990. Online: http://www.princeton.
edu/~deaton/downloads/Stone_Schwartz_Broderick_Deaton_Snapshot_of_the_
age_distribution_of_psychological_wellbeing_PNAS_April2010.pdf
World Health Organization, (1948). Definition of health. Online: http://www.who.int/
suggestions/faq/zh/index. html
Zagórska, W., Jelińska, M., Surma, M., Lipska, A. (2012). Wydłużająca się droga do dorosłości.
Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Ziółkowska, B. (2005). Okres wczesnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał młodych dorosłych?
W: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia
rozwojowa (s. 423-468). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. http://dx.doi.org/
10.1037/0003-066X.55.5.469
Bauman, Z. (2007). Płynne życie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań. W: W. Junik
(red.), Resilience. Teoria - badania - praktyka (s. 11-28). Warszawa: Wydawnictwo
Edukacyjne PARPAMEDIA.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych.
Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 11(3), 7-26. Online: http://
fdds.pl/wp-content/uploads/2016/05/Borucka_A_Ostaszewski_K_2012_Czynniki_
i_procesy_resilience.pdf
Brzezińska, A. (2015). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzezińska, A., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość:
fakt czy artefakt? Nauka 4, 67-107. Online: https://www.researchgate.net/publication/
281346791_Brzezinska_A_I_Kaczan_R_Piotrowski_K_Rekosiewicz_M_2011_
Odroczona_doroslosc_fakt_czy_artefakt_Nauka_4_67-107
Brzezińska, A., Syska, W. (2016). Ścieżki wkraczania w dorosłość. Poznań: Wydawnictwo
Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Campbell, J.D., Assanand, S. & Di Paula, A. (2003). The structure of the self-concept and
its relation to psychological adjustment. Journal of Personality 71(1), 115-40. https://
doi.org/10.1111/1467-6494.t01-1-00002
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości.
Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Czabała, J.C., Kluczyńska, S. (2015). Poradnictwo psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Doliński, D., Strelau, J. (2010). Psychologia akademicka. Tom II. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
Erikson, E.H. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Rebis.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gurba, E. (2011). Wczesna dorosłość. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka.
Podręcznik akademicki (s. 287-311). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
James, R.K. & Gilliland, B.E. (2005). Strategie interwencji kryzysowej: pomoc psychologiczna
poprzedzająca terapię. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
Junik, W. (2011). Resilience. Teoria - badania - praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne
PARPAMEDIA.
Kaczmarek, Ł., Sęk, H., Ziarko, M. (2011). Sprężystość psychiczna i zmienne pośredniczące
w jej wpływie na zdrowie. Przegląd Psychologiczny, 1, 29-46. Online: https://
www.researchgate.net/publication/216100640_Sprezystosc_psychiczna_i_zmienne_
posredniczace_w_jej_wplywie_na_zdrowie_Ego_Resiliency_and_the_mediators_
of_its_effect_on_health
Kubacka-Jasiecka, D., Passowicz, P. (2014). Dorastanie we współczesności. Postawy,
wartości i doświadczanie czasu a kryzysy rozwoju pokolenia po transformacji. Czasopismo
Psychologiczne, 20(2), 171-182. Online: http://czasopismopsychologiczne.
pl/files/articles/2014_PDF_2/01-M-JASIECKA_PASSOWICZ_GOTOWE_str_171-
182.pdf
Karakuła H., Grzywa A., Śpila B., Baszak J., Gieroba A., Kosikowski, W. (1996). Zastosowanie
Skali Lęku i Depresji w chorobach psychosomatycznych. Psychiatria Polska
30(4), 653-668.
Lipska, A., Zagórska, W. (2011). Stająca się dorosłość w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana
faza liminalna rytuału przejścia. Psychologia Rozwojowa, 16(11), 9-21.
DOI: 10.4467/20843879PR.11.001.0174
Masten, A. S., Powell, J. L. & Luthar, S. S. (2003). A resilience framework for research, policy,
and practice. In S.S. Luthar (Eds.), Resilience and vulnerability: Adaptation in the
context of childhood adversities (pp. 1-25), New York: Cambridge University Press.
Mead, M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Skala Pomiaru Prężności (SPP-25). Nowiny Psychologiczne,
3, 39-56. Online: https://www.researchgate.net/profile/Zygfryd_Juczynski/
publication/284689565_Skala_pomiaru_preznosci/links/565c2def08ae-
4988a7bb63b1/Skala-pomiaru-preznosci.pdf
Oleś, K. P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość - zmiana - integracja. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pande, S. (2011). Quarter life crisis - effect of career self efficacy and career anchors on
career satisfaction. Online: http://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/9099.
Piotrowski, K., Brzezińska, A.I. & Pietrzak, J. (2013). Four statuses of adulthood: Adult
roles, psychosocial maturity, and identity formation in emerging adulthood.
Health Psychology Report, 1, 52-62. Online: https://www.researchgate.net/publication/275254189_Four_statuses_of_adulthood_adult_roles_psychosocial_maturity_
and_identity_formation_in_emerging_adulthood
Piotrowski, K. (2013). Identity in adolescence and emerging adulthood: Relationships
with emotional and educational factors. Polish Psychological Bulletin, 44, 266-276.
https://doi.org/10.2478/ppb-2013-0030
Rękosiewicz, M. (2013). Type of social participation and identity formation in adolescence
and emerging adulthood. Polish Psychological Bulletin, 44, 277-287. https://doi.
org/10.2478/ppb-2013-0031
Rachowska, Z. (2011). Wyjazdy studentów w ramach programu Erasmus jako instytucjonalna
forma przedłużonego moratorium. Przyczynek do tezy o „kryzysie
ćwierćwiecza”. Rocznik Lubuski, 37(2), 179-193. Online: https://polona.pl/item/
wyjazdy-studentow-w-ramach-programu-erasmus-jako-instytucjonalna-forma-
-przedluzonego,NDAxNTYwMTg/0/#info:metadata
Racław, M. (2012). Młodzi „uwięzieni”. Bezdroża (nie)zależności na drodze do dorosłości,
WIĘŹ, 11-12, 32-40.
Robbins, A. & Wilner, A. (2001). Quarterlife Crisis: The Unique Challenges of Life in Your
Twenties. New York: MJF Books.
Robinson, O.C. (2015) Emerging adulthood, early adulthood and quarter-life crisis: updating
Erikson for the twenty-first century. In R. Zukauskiene (Eds.), Emerging
adulthood in a European context (pp. 17-30). New York: Routledge.
Robinson, O.C. & Wright, G. (2013). The prevalence, types and perceived outcomes of
crisis episodes in early adulthood and midlife. International Journal of Behavioural
Development, 37(5), 407-416. http://dx.doi.org/10.1177/0165025413492464
Robinson, O.C., Wright, G. & Smith, J. (2013). The holistic phase model of early adult crisis.
Journal of adult development, 20(1), 27-37. https://doi.org/10.1007/s10804-
013-9153-y.
Rossi, N. & Mebert, C. (2011). Does a quarterlife crisis exist? The Journal of Genetic
Psychology, 172(2), 141-161. Online: https://www.researchgate.net/publication/
51221341_Does_a_Quarterlife_Crisis_Exist
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sokołowska, E., Zabłocka-Żytka, L., Kluczyńska, S., Wajda-Kornacka, J. (2015). Zdrowie
psychiczne młodych dorosłych. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Stone, A.A., Schwartz, J.E., Broderick, J.E. & Deaton, A. (2010). A snapshot of the age distribution
of psychological well-being in the United States. Proceedings of the National
Academy of Sciences 107(22), 9985-9990. Online: http://www.princeton.
edu/~deaton/downloads/Stone_Schwartz_Broderick_Deaton_Snapshot_of_the_
age_distribution_of_psychological_wellbeing_PNAS_April2010.pdf
World Health Organization, (1948). Definition of health. Online: http://www.who.int/
suggestions/faq/zh/index. html
Zagórska, W., Jelińska, M., Surma, M., Lipska, A. (2012). Wydłużająca się droga do dorosłości.
Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Ziółkowska, B. (2005). Okres wczesnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał młodych dorosłych?
W: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia
rozwojowa (s. 423-468). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pobrania
Opublikowane
2018-12-01
Jak cytować
Franczok-Kuczmowska, A., & Kuzian, M. (2018). Psychospołeczne uwarunkowania funkcjonowania i zdrowia psychicznego. w okresie wczesnej dorosłości. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 11, 115–134. https://doi.org/10.24917/20845596.11.8
Numer
Dział
Artykuły
