Wpływ figuratywności obrazu i zapoznania się z informacją katalogową na percepcję estetyczną malarstwa współczesnego przez ekspertów i laików
Abstract
Przedmiotem artykułu jest badanie percepcji estetycznej obrazów figuratywnych i abstrakcyjnych, których oglądanie poprzedzało bądź nie zapoznanie się z informacją katalogową przez laików i ekspertów. Tło teoretyczne badań stanowiła koncepcja uwzględniająca postrzeganie dzieła malarskiego z perspektywy formy, treści i aksjologii. Uzyskane wyniki sugerują, że laicy mogą mieć trudności w odbiorze warstwy formalnej sztuki współczesnej. Laicy mogą też napotkać problemy, interpretując obrazy abstrakcyjne, w czym jednak może pomóc im zapoznanie się z opisem katalogowym.References
Bałaj, B., Szubielska, M. (2014). Wpływ słuchania opisu katalogowego dzieła malarskiego na skaning wzrokowy obrazu. W: S. Grucza, M. Płużyczka, P. Soluch (red.), Studi@ Naukowe 20: Widziane inaczej. Z polskich badań eyetrackingowych (s. 77–90). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej.
Bhattacharya, J., Petsche, H. (2002). Shadows of artistry: Cortical synchrony during perception and imagery of visual art. Cognitive Brain Research, 13, 179–186.
Biaggio, M.K., Supplee, K.A. (1983). Dimensions of aesthetic perception. The Journal of Psychology, 114, 29–35.
Cela-Conde, C.J., Agnati, L., Huston, J.P., Mora, F., Nadal, M. (2011). The neural foundations of aesthetic appreciation. Progress in Neurobiology, 94, 39–48.
Cupchik, G.C., Gebotys, R.J. (1988). The search for meaning in art: Interpretative styles and judgements of quality. Visual Art Research, 14, 38–50.
de Tommaso, M., Pecoraro, C., Sardaro, M., Serpino, C., Lancioni, G., Livrea, P. (2008). Infuence of aesthetic perception on visual event-related potentials. Consciousness and Cognition, 17, 933–945.
Francuz, P. (2013). Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Furnham, A., Walker, J. (2001a). The influence of personality traits, previous experience of art, and demographic variables on artistic preference. Personality and Individual Differences, 31, 997–1017.
Furnham, A., Walker, J. (2001b). Personality and judgement of abstract, pop art, and representational paintings. European Journal of Personality, 15, 57–72.
Gołaszewska, M. (1973). Zarys estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hawley-Dolan, A., Winner, E. (2011). Seeing the mind behind the art: People can distinguish abstract expressionist paintings from highly similar paintings by children, chimps, monkeys, and elephants. Psychological Science, 20, 1–7.
Hohensee-Ciszewska, H. (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ingarden, R. (1958). Studia z estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jackowski, A. (1997). O rzeźbach i rzeźbiarzach. Lublin: Wydawnictwo Krupski i S-ka.
Leder, H., Belke, B., Oeberst, A., Augustin, D. (2004). A model of aesthetic appreciation and aesthetic judgments. British Journal of Psychology, 95, 489–508.
Leder, H., Gerger, G., Brieber, D., Schwarz, N. (2014). What makes an art expert? Emotion and evaluation in art appreciation. Cognition & Emotion, 28, 1137–1147.
Ligocki, A. (1971). Artyści dnia siódmego. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Markiewicz, P., Przybysz, P. (2007). Neuroestetyczne aspekty komunikacji wizualnej i wyobraźni. W: P. Francuz (red.), Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią (s. 111–148). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marković, S. (2012). Components of aesthetic experience: Aesthetic fascination, aesthetic appraisal, and aesthetic emotion. i-Perception, 3, 1–17.
Muth, C., Carbon, C.C. (2013). The Aesthetic Aha: On the pleasure of having insights into Gestalt. Acta Psychologica, 144, 25–30.
Niestorowicz, E. (2007). Świat w umyśle i rzeźbie osób głuchoniewidomych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Nodine, C.F., Locher, J.P., Krupinski, E.A. (1993). The role of formal art training on perception and aesthetic judgement of art composition. Leonardo, 26, 219–227.
Pietras, K. (2014). Osobowość i wiedza ekspercka jako wyznaczniki percepcji współczesnej sztuki wizualnej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica, VII, 24–37.
Piwocki, K. (1975). Dziwny świat współczesnych prymitywów. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
Popek, S. (1999). Barwy i psychika. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ramachandran, V.S., Hirstein, W. (1999). The science of art. a neurological theory of aesthetic experience. Journal of Consciousness Studies, 6, 15–51.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J. (2015). Greater cross-viewer similarity of semantic associations for representational than for abstract artworks. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.14.12.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J., Kirkham, J. (2015). Shared liking and association valence for representational art but not abstract art. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.5.11.
Trojan, A. (1973). Sztuka czarnej Afryki. Dzieje, kultura, wierzenia. Warszawa: Wiedza Powszechna.
van Paasschen, J., Bacci, F., Melcher, D.P. (2015). The influence of art expertise and training on emotion and preference ratings for representational and abstract artworks. PLoS ONE, 10: e0134241. DOI: 10.1371/journal.pone.0134241.
Waligórska, A. (2006). The eye and narration: Relations of artistic expertise and mode of interpretation of narrative and non-narrative paintings. Psychology of Language and Communication, 10, 45–64.
Winston, A.S., Cupchik, G.C. (1992). The evaluation of high art and popular art by naive and experienced viewers. Visual Art Research, 18, 1–14.
Zangemeister, W., Sherman, K., Stark, L. (1995). Evidence for a global scanpath strategy in viewing abstract compared with realistic images. Neuropsychologia, 33, 1009–1025.
