Wpływ figuratywności obrazu i zapoznania się z informacją katalogową na percepcję estetyczną malarstwa współczesnego przez ekspertów i laików
Słowa kluczowe:
sztuka współczesna, percepcja estetyczna, malarstwo figuratywne i abstrakcyjne, eksperckośćAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest badanie percepcji estetycznej obrazów figuratywnych i abstrakcyjnych, których oglądanie poprzedzało bądź nie zapoznanie się z informacją katalogową przez laików i ekspertów. Tło teoretyczne badań stanowiła koncepcja uwzględniająca postrzeganie dzieła malarskiego z perspektywy formy, treści i aksjologii. Uzyskane wyniki sugerują, że laicy mogą mieć trudności w odbiorze warstwy formalnej sztuki współczesnej. Laicy mogą też napotkać problemy, interpretując obrazy abstrakcyjne, w czym jednak może pomóc im zapoznanie się z opisem katalogowym.Bibliografia
Bałaj, B., Szubielska, M. (2014). Wpływ słuchania opisu katalogowego dzieła malarskiego na skaning wzrokowy obrazu. W: S. Grucza, M. Płużyczka, P. Soluch (red.), Studi@ Naukowe 20: Widziane inaczej. Z polskich badań eyetrackingowych (s. 77-90). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej.
Bhattacharya, J., Petsche, H. (2002). Shadows of artistry: Cortical synchrony during perception and imagery of visual art. Cognitive Brain Research, 13, 179-186.
Biaggio, M.K., Supplee, K.A. (1983). Dimensions of aesthetic perception. The Journal of Psychology, 114, 29-35.
Cela-Conde, C.J., Agnati, L., Huston, J.P., Mora, F., Nadal, M. (2011). The neural foundations of aesthetic appreciation. Progress in Neurobiology, 94, 39-48.
Cupchik, G.C., Gebotys, R.J. (1988). The search for meaning in art: Interpretative styles and judgements of quality. Visual Art Research, 14, 38-50.
de Tommaso, M., Pecoraro, C., Sardaro, M., Serpino, C., Lancioni, G., Livrea, P. (2008). Infuence of aesthetic perception on visual event-related potentials. Consciousness and Cognition, 17, 933-945.
Francuz, P. (2013). Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Furnham, A., Walker, J. (2001a). The influence of personality traits, previous experience of art, and demographic variables on artistic preference. Personality and Individual Differences, 31, 997-1017.
Furnham, A., Walker, J. (2001b). Personality and judgement of abstract, pop art, and representational paintings. European Journal of Personality, 15, 57-72.
Gołaszewska, M. (1973). Zarys estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hawley-Dolan, A., Winner, E. (2011). Seeing the mind behind the art: People can distinguish abstract expressionist paintings from highly similar paintings by children, chimps, monkeys, and elephants. Psychological Science, 20, 1-7.
Hohensee-Ciszewska, H. (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ingarden, R. (1958). Studia z estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jackowski, A. (1997). O rzeźbach i rzeźbiarzach. Lublin: Wydawnictwo Krupski i S-ka.
Leder, H., Belke, B., Oeberst, A., Augustin, D. (2004). A model of aesthetic appreciation and aesthetic judgments. British Journal of Psychology, 95, 489-508.
Leder, H., Gerger, G., Brieber, D., Schwarz, N. (2014). What makes an art expert? Emotion and evaluation in art appreciation. Cognition & Emotion, 28, 1137-1147.
Ligocki, A. (1971). Artyści dnia siódmego. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Markiewicz, P., Przybysz, P. (2007). Neuroestetyczne aspekty komunikacji wizualnej i wyobraźni. W: P. Francuz (red.), Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią (s. 111-148). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marković, S. (2012). Components of aesthetic experience: Aesthetic fascination, aesthetic appraisal, and aesthetic emotion. i-Perception, 3, 1-17.
Muth, C., Carbon, C.C. (2013). The Aesthetic Aha: On the pleasure of having insights into Gestalt. Acta Psychologica, 144, 25-30.
Niestorowicz, E. (2007). Świat w umyśle i rzeźbie osób głuchoniewidomych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Nodine, C.F., Locher, J.P., Krupinski, E.A. (1993). The role of formal art training on perception and aesthetic judgement of art composition. Leonardo, 26, 219-227.
Pietras, K. (2014). Osobowość i wiedza ekspercka jako wyznaczniki percepcji współczesnej sztuki wizualnej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica, VII, 24-37.
Piwocki, K. (1975). Dziwny świat współczesnych prymitywów. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
Popek, S. (1999). Barwy i psychika. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ramachandran, V.S., Hirstein, W. (1999). The science of art. a neurological theory of aesthetic experience. Journal of Consciousness Studies, 6, 15-51.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J. (2015). Greater cross-viewer similarity of semantic associations for representational than for abstract artworks. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.14.12.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J., Kirkham, J. (2015). Shared liking and association valence for representational art but not abstract art. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.5.11.
Trojan, A. (1973). Sztuka czarnej Afryki. Dzieje, kultura, wierzenia. Warszawa: Wiedza Powszechna.
van Paasschen, J., Bacci, F., Melcher, D.P. (2015). The influence of art expertise and training on emotion and preference ratings for representational and abstract artworks. PLoS ONE, 10: e0134241. DOI: 10.1371/journal.pone.0134241.
Waligórska, A. (2006). The eye and narration: Relations of artistic expertise and mode of interpretation of narrative and non-narrative paintings. Psychology of Language and Communication, 10, 45-64.
Winston, A.S., Cupchik, G.C. (1992). The evaluation of high art and popular art by naive and experienced viewers. Visual Art Research, 18, 1-14.
Zangemeister, W., Sherman, K., Stark, L. (1995). Evidence for a global scanpath strategy in viewing abstract compared with realistic images. Neuropsychologia, 33, 1009-1025.
Bhattacharya, J., Petsche, H. (2002). Shadows of artistry: Cortical synchrony during perception and imagery of visual art. Cognitive Brain Research, 13, 179-186.
Biaggio, M.K., Supplee, K.A. (1983). Dimensions of aesthetic perception. The Journal of Psychology, 114, 29-35.
Cela-Conde, C.J., Agnati, L., Huston, J.P., Mora, F., Nadal, M. (2011). The neural foundations of aesthetic appreciation. Progress in Neurobiology, 94, 39-48.
Cupchik, G.C., Gebotys, R.J. (1988). The search for meaning in art: Interpretative styles and judgements of quality. Visual Art Research, 14, 38-50.
de Tommaso, M., Pecoraro, C., Sardaro, M., Serpino, C., Lancioni, G., Livrea, P. (2008). Infuence of aesthetic perception on visual event-related potentials. Consciousness and Cognition, 17, 933-945.
Francuz, P. (2013). Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Furnham, A., Walker, J. (2001a). The influence of personality traits, previous experience of art, and demographic variables on artistic preference. Personality and Individual Differences, 31, 997-1017.
Furnham, A., Walker, J. (2001b). Personality and judgement of abstract, pop art, and representational paintings. European Journal of Personality, 15, 57-72.
Gołaszewska, M. (1973). Zarys estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hawley-Dolan, A., Winner, E. (2011). Seeing the mind behind the art: People can distinguish abstract expressionist paintings from highly similar paintings by children, chimps, monkeys, and elephants. Psychological Science, 20, 1-7.
Hohensee-Ciszewska, H. (1976). Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ingarden, R. (1958). Studia z estetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jackowski, A. (1997). O rzeźbach i rzeźbiarzach. Lublin: Wydawnictwo Krupski i S-ka.
Leder, H., Belke, B., Oeberst, A., Augustin, D. (2004). A model of aesthetic appreciation and aesthetic judgments. British Journal of Psychology, 95, 489-508.
Leder, H., Gerger, G., Brieber, D., Schwarz, N. (2014). What makes an art expert? Emotion and evaluation in art appreciation. Cognition & Emotion, 28, 1137-1147.
Ligocki, A. (1971). Artyści dnia siódmego. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Markiewicz, P., Przybysz, P. (2007). Neuroestetyczne aspekty komunikacji wizualnej i wyobraźni. W: P. Francuz (red.), Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią (s. 111-148). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Marković, S. (2012). Components of aesthetic experience: Aesthetic fascination, aesthetic appraisal, and aesthetic emotion. i-Perception, 3, 1-17.
Muth, C., Carbon, C.C. (2013). The Aesthetic Aha: On the pleasure of having insights into Gestalt. Acta Psychologica, 144, 25-30.
Niestorowicz, E. (2007). Świat w umyśle i rzeźbie osób głuchoniewidomych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Nodine, C.F., Locher, J.P., Krupinski, E.A. (1993). The role of formal art training on perception and aesthetic judgement of art composition. Leonardo, 26, 219-227.
Pietras, K. (2014). Osobowość i wiedza ekspercka jako wyznaczniki percepcji współczesnej sztuki wizualnej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Psychologica, VII, 24-37.
Piwocki, K. (1975). Dziwny świat współczesnych prymitywów. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
Popek, S. (1999). Barwy i psychika. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ramachandran, V.S., Hirstein, W. (1999). The science of art. a neurological theory of aesthetic experience. Journal of Consciousness Studies, 6, 15-51.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J. (2015). Greater cross-viewer similarity of semantic associations for representational than for abstract artworks. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.14.12.
Schepman, A., Rodway, P., Pullen, S.J., Kirkham, J. (2015). Shared liking and association valence for representational art but not abstract art. Journal of Vision, 15. DOI: 10.1167/15.5.11.
Trojan, A. (1973). Sztuka czarnej Afryki. Dzieje, kultura, wierzenia. Warszawa: Wiedza Powszechna.
van Paasschen, J., Bacci, F., Melcher, D.P. (2015). The influence of art expertise and training on emotion and preference ratings for representational and abstract artworks. PLoS ONE, 10: e0134241. DOI: 10.1371/journal.pone.0134241.
Waligórska, A. (2006). The eye and narration: Relations of artistic expertise and mode of interpretation of narrative and non-narrative paintings. Psychology of Language and Communication, 10, 45-64.
Winston, A.S., Cupchik, G.C. (1992). The evaluation of high art and popular art by naive and experienced viewers. Visual Art Research, 18, 1-14.
Zangemeister, W., Sherman, K., Stark, L. (1995). Evidence for a global scanpath strategy in viewing abstract compared with realistic images. Neuropsychologia, 33, 1009-1025.
Pobrania
Opublikowane
2016-12-01
Jak cytować
Szubielska, M., Niestorowicz, E., & Bałaj, B. (2016). Wpływ figuratywności obrazu i zapoznania się z informacją katalogową na percepcję estetyczną malarstwa współczesnego przez ekspertów i laików. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 9(1), 21–34. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5621
Numer
Dział
Artykuły
