Doświadczenie rozwodu rodziców w dzieciństwie a style przywiązania w związkach intymnych młodych dorosłych
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845596.12.13Słowa kluczowe:
rozwód, style przywiązania, komunikacja interpersonalna, związki intymneAbstrakt
W obecnych czasach liczba rozwodów stanowi ponad 1/3 liczby małżeństw zawartych w danym roku. Wiele małżeństw, a także ich dzieci, boryka się z całym szeregiem negatywnych aspektów tego zjawiska. Prezentowane badania miały na celu eksplorację zależności między rozwodem rodziców a komunikacją i stylami przywiązania w związkach intymnych dorosłych dzieci rozwiedzionych rodziców. Po przebadaniu 101 osób, w tym 50 z grupy badawczej i 51 z grupy kontrolnej, analiza przy użyciu Kwestionariusza Komunikacji Małżeńskiej i Partnerskiej oraz Kwestionariusza Stylów Przywiązaniowych wykazała, że w istocie osoby z grupy badawczej częściej przejawiają zachowania deprecjonujące partnera, rzadziej zaś zachowania świadczące o zaangażowaniu i wsparciu niż osoby z grupy kontrolnej. Dodatkowo dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców częściej niż osoby pochodzące z rodzin niedotkniętych rozwodem charakteryzował unikowy i lękowo-ambiwalentny styl przywiązania.Bibliografia
Bowlby, J. (1952/2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Braithwaite, S.R., Doxey, R.A., Dowdle, K.K., Fincham, F.D. (2016). The Unique Influences
of Parental Divorce and Parental Conflict on Emerging Adults in Romantic Relationships.
Journal of Adult Development, 23(4), 214-225. DOI: 10.1007/s10804-016-
9237-6.
Brennan, K.A., Shaver, P.R. (1994). Attachment styles and parental divorce. Journal of
Divorce and Remarriage, 21(1-2), 161-176. DOI: 10.1300/J087v21n01_09.
Cui, M., Fincham, F.D., Durtschi, J.A. (2011). The effect of parental divorce on young
adults’ romantic relationship dissolution: What makes a difference? Personal Relationships,
18(3), 410-426. DOI: 10.1111/j.1475-6811.2010.01306.x
Czerederecka, A. (2010). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi. Warszawa: Lexis-
Nexis.
Czub, M. (2003). Znaczenie wczesnych więzi społecznych dla rozwoju emocjonalnego
dziecka. Forum Oświatowe, 2(29), 31-49.
Dąbrowska-Wnuk, M., Soroka, J. (2017) Zaangażowanie mężczyzn - przyszłych ojców
w proces oczekiwania narodzin dziecka a styl przywiązania do partnerki. Humanum.
Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 25(2), 19-38.
DiGiammarino, R.J. (2016). Effects of Parental Divorce of the Quality of Children’s Adult
Romantic Attachments. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Dobek-Ostrowska, B. (2001). Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne.
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Fackrell, T.A., Poulsen, F.O., Busby, D.M., Dollahite, D.C. (2011). Coming to Terms
with Parental Divorce: Associations with Marital Outcomes and the Role of Gender
and Religiosity. Journal of Divorce and Remarriage, 52(6), 435-454. DOI:
10.1080/10502556.2011.592429.
Fagan, P.F., Churchill, A. (2012). The effects of divorce on children. Marriage & Religion
Institute, 12, 1-48.
Fraley, R.C. (2019). Attachment in Adulthood: Recent Developments, Emerging Debates,
and Future Directions. Annual Review of Psychology, 70, 401-422. DOI: 10.1146/
annurev-psych-010418-102813.
Fraley, R.C., Heffernan, M.E. (2013). Attachment and parental divorce: A test of the diffusion
and sensitive period hypotheses. Personality and Social Psychology Bulletin,
39(9), 1199-1213. DOI: 10.1177/0146167213491503.
Grzesiuk, L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
GUS (2018). Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2017-2018. Warszawa: Zakład Wydawnictw
Statystycznych.
Gustavsen, G.W., Nayga Jr, R.M., Wu, X. (2016). Effects of Parental Divorce on Teenage
Children’s Risk Behaviors: Incidence and Persistence. Journal of Family and Economic
Issues, 37, 474-487. DOI: 10.1007/s10834-015-9460-5.
Hardy, N.R., Soloski, K.L., Ratcliffe, G.C., Anderson, J.R., Willoughby, B.J. (2015). Associations
between family of origin climate, relationship self-regulation, and marital
outcomes. Journal of Marital and Family Therapy, 41(4), 508-521. DOI: 10.1111/
jmft.12090.
Hazan, C., Shaver, P. (1994). Attachment as an Organizational Framework for Research
on Close Relationships. Psychological Inquiry, 5(1), 1-22. DOI: 10.1207/
s15327965pli0501_1.
Hazan, C., Shaver, P.R. (1990). Love and work: An attachment-theoretical perspective.
Journal of Personality and Social Psychology, 59(2), 270-280. DOI: 10.1037/0022-
3514.59.2.270.
Hazan, C., Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process.
Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.
Iniewicz, G. (2008). Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspektywy teorii
przywiązania. Psychiatria Polska, 42(5), 671-682.
Janicka, I. (2008). Stosunki partnerskie w związkach niemałżeńskich. Przegląd Psychologiczny,
51(1), 37-53.
Jeynes, W.H. (2006). Methodological challenges facing researchers in examining the effects
of divorce on Children. Marriage & Family Review, 40, 107-130. DOI: 10.1300/
J002v40n02_06.
Juliza, M.H.M., Mustafa, H., Hazlina, H.N. (2018). From Middle Childhood to Adulthood
Attachment. Family Journal, 26(4), 444-454. DOI: 10.1177/1066480718806522.
Juroszek, W., Haberla, O., Kubeczko, W. (2012). Zależności między stylami przywiązania
a intymnością, namiętnością i zaangażowaniem u narzeczonych. Kwartalnik
Naukowy Towarzystwa Uniwersyteckiego Fides Et Ratio, 2(10), 89-101. DOI:
10.4467/20843879PR.16.024.6001.
Kim, J.Y., Tasker, F. (2013). The effects of parental divorce: A culture-specific challenge
for young adults in South Korea. Journal of Divorce & Remarriage, 54(5), 349-362.
DOI: 10.1080/10502556.2013.800387.
Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej
dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 16(1), 25-39.
Plopa, M. (2005). Psychologia rodziny: teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza
Impuls.
Plopa, M. (2008). Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP). Podręcznik. Warszawa:
VIZJA PRESS & IT.
Plopa, M., Kaźmierczak, M. (2012). Komunikacja w bliskich związkach. Teoria i metoda
badania. Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Roper, S.W. (2016). The Intergenerational Effects of Parental Divorce on Young Adult Relationships.
Ann Arbor: ProQuest LLC.
Sanders, R.M., Halford, W.K., Behrens, B.C. (1999). Parental divorce and premarital
couple communication. Journal of Family Psychology, 13(1), 60-74. DOI:
10.1037/08933200.13.1.60.
Şirvanli-Özen, D. (2004). The Impact of Interparental Divorce on Adult Attachment Styles
and Perceived Parenting Styles of Adolescents: Study in Turkey. Journal of Divorce
and Remarriage, 40(1-2), 129-149. DOI: 10.1300/J087v40n01_09.
Sokołowska, E. (2013). Dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców - przegląd teorii i badań.
Ogrody Nauk i Sztuk, 3, 109-122.
Suwalska-Barancewicz, D.K., Malina, A. (2018). Samoocena i styl przywiązania jako predyktory
oceny zachowań komunikacyjnych własnych oraz partnera. Psychologia
Rozwojowa, 3, 65-82. DOI: 10.4467/20843879PR.18.017.9358.
Winik, A. (2015). Romantic attachment and the adult offspring of divorce: The role of peers
and parents. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Wojciszke, B. (2004). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Wojciszke, B. (1993). Psychologia miłości. Intymność, namiętność, zaangażowanie.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wróbel, M., Ledwoń, M. (2008). Style przywiązania i podatność na zarażenie emocjonalne
a satysfakcja ze stałych związków partnerskich. W: L. Golińska, B. Dudek (red.),
Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń (s. 177-187). Łódź: Wydawnictwo
Uniwersytetu Łódzkiego.
Braithwaite, S.R., Doxey, R.A., Dowdle, K.K., Fincham, F.D. (2016). The Unique Influences
of Parental Divorce and Parental Conflict on Emerging Adults in Romantic Relationships.
Journal of Adult Development, 23(4), 214-225. DOI: 10.1007/s10804-016-
9237-6.
Brennan, K.A., Shaver, P.R. (1994). Attachment styles and parental divorce. Journal of
Divorce and Remarriage, 21(1-2), 161-176. DOI: 10.1300/J087v21n01_09.
Cui, M., Fincham, F.D., Durtschi, J.A. (2011). The effect of parental divorce on young
adults’ romantic relationship dissolution: What makes a difference? Personal Relationships,
18(3), 410-426. DOI: 10.1111/j.1475-6811.2010.01306.x
Czerederecka, A. (2010). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi. Warszawa: Lexis-
Nexis.
Czub, M. (2003). Znaczenie wczesnych więzi społecznych dla rozwoju emocjonalnego
dziecka. Forum Oświatowe, 2(29), 31-49.
Dąbrowska-Wnuk, M., Soroka, J. (2017) Zaangażowanie mężczyzn - przyszłych ojców
w proces oczekiwania narodzin dziecka a styl przywiązania do partnerki. Humanum.
Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 25(2), 19-38.
DiGiammarino, R.J. (2016). Effects of Parental Divorce of the Quality of Children’s Adult
Romantic Attachments. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Dobek-Ostrowska, B. (2001). Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne.
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Fackrell, T.A., Poulsen, F.O., Busby, D.M., Dollahite, D.C. (2011). Coming to Terms
with Parental Divorce: Associations with Marital Outcomes and the Role of Gender
and Religiosity. Journal of Divorce and Remarriage, 52(6), 435-454. DOI:
10.1080/10502556.2011.592429.
Fagan, P.F., Churchill, A. (2012). The effects of divorce on children. Marriage & Religion
Institute, 12, 1-48.
Fraley, R.C. (2019). Attachment in Adulthood: Recent Developments, Emerging Debates,
and Future Directions. Annual Review of Psychology, 70, 401-422. DOI: 10.1146/
annurev-psych-010418-102813.
Fraley, R.C., Heffernan, M.E. (2013). Attachment and parental divorce: A test of the diffusion
and sensitive period hypotheses. Personality and Social Psychology Bulletin,
39(9), 1199-1213. DOI: 10.1177/0146167213491503.
Grzesiuk, L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
GUS (2018). Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2017-2018. Warszawa: Zakład Wydawnictw
Statystycznych.
Gustavsen, G.W., Nayga Jr, R.M., Wu, X. (2016). Effects of Parental Divorce on Teenage
Children’s Risk Behaviors: Incidence and Persistence. Journal of Family and Economic
Issues, 37, 474-487. DOI: 10.1007/s10834-015-9460-5.
Hardy, N.R., Soloski, K.L., Ratcliffe, G.C., Anderson, J.R., Willoughby, B.J. (2015). Associations
between family of origin climate, relationship self-regulation, and marital
outcomes. Journal of Marital and Family Therapy, 41(4), 508-521. DOI: 10.1111/
jmft.12090.
Hazan, C., Shaver, P. (1994). Attachment as an Organizational Framework for Research
on Close Relationships. Psychological Inquiry, 5(1), 1-22. DOI: 10.1207/
s15327965pli0501_1.
Hazan, C., Shaver, P.R. (1990). Love and work: An attachment-theoretical perspective.
Journal of Personality and Social Psychology, 59(2), 270-280. DOI: 10.1037/0022-
3514.59.2.270.
Hazan, C., Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process.
Journal of Personality and Social Psychology, 52(3), 511-524.
Iniewicz, G. (2008). Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspektywy teorii
przywiązania. Psychiatria Polska, 42(5), 671-682.
Janicka, I. (2008). Stosunki partnerskie w związkach niemałżeńskich. Przegląd Psychologiczny,
51(1), 37-53.
Jeynes, W.H. (2006). Methodological challenges facing researchers in examining the effects
of divorce on Children. Marriage & Family Review, 40, 107-130. DOI: 10.1300/
J002v40n02_06.
Juliza, M.H.M., Mustafa, H., Hazlina, H.N. (2018). From Middle Childhood to Adulthood
Attachment. Family Journal, 26(4), 444-454. DOI: 10.1177/1066480718806522.
Juroszek, W., Haberla, O., Kubeczko, W. (2012). Zależności między stylami przywiązania
a intymnością, namiętnością i zaangażowaniem u narzeczonych. Kwartalnik
Naukowy Towarzystwa Uniwersyteckiego Fides Et Ratio, 2(10), 89-101. DOI:
10.4467/20843879PR.16.024.6001.
Kim, J.Y., Tasker, F. (2013). The effects of parental divorce: A culture-specific challenge
for young adults in South Korea. Journal of Divorce & Remarriage, 54(5), 349-362.
DOI: 10.1080/10502556.2013.800387.
Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej
dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 16(1), 25-39.
Plopa, M. (2005). Psychologia rodziny: teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza
Impuls.
Plopa, M. (2008). Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP). Podręcznik. Warszawa:
VIZJA PRESS & IT.
Plopa, M., Kaźmierczak, M. (2012). Komunikacja w bliskich związkach. Teoria i metoda
badania. Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Roper, S.W. (2016). The Intergenerational Effects of Parental Divorce on Young Adult Relationships.
Ann Arbor: ProQuest LLC.
Sanders, R.M., Halford, W.K., Behrens, B.C. (1999). Parental divorce and premarital
couple communication. Journal of Family Psychology, 13(1), 60-74. DOI:
10.1037/08933200.13.1.60.
Şirvanli-Özen, D. (2004). The Impact of Interparental Divorce on Adult Attachment Styles
and Perceived Parenting Styles of Adolescents: Study in Turkey. Journal of Divorce
and Remarriage, 40(1-2), 129-149. DOI: 10.1300/J087v40n01_09.
Sokołowska, E. (2013). Dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców - przegląd teorii i badań.
Ogrody Nauk i Sztuk, 3, 109-122.
Suwalska-Barancewicz, D.K., Malina, A. (2018). Samoocena i styl przywiązania jako predyktory
oceny zachowań komunikacyjnych własnych oraz partnera. Psychologia
Rozwojowa, 3, 65-82. DOI: 10.4467/20843879PR.18.017.9358.
Winik, A. (2015). Romantic attachment and the adult offspring of divorce: The role of peers
and parents. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Wojciszke, B. (2004). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Wojciszke, B. (1993). Psychologia miłości. Intymność, namiętność, zaangażowanie.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wróbel, M., Ledwoń, M. (2008). Style przywiązania i podatność na zarażenie emocjonalne
a satysfakcja ze stałych związków partnerskich. W: L. Golińska, B. Dudek (red.),
Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń (s. 177-187). Łódź: Wydawnictwo
Uniwersytetu Łódzkiego.
Pobrania
Opublikowane
2019-12-01
Jak cytować
Kardasz, Z., & Dudka, D. (2019). Doświadczenie rozwodu rodziców w dzieciństwie a style przywiązania w związkach intymnych młodych dorosłych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 12, 259–273. https://doi.org/10.24917/20845596.12.13
Numer
Dział
Artykuły
