Relacja praca/rodzina, zadowolenie z pracy i życia oraz zdrowie u pielęgniarek zmianowych i dziennych

Autor

  • Patrycja Siemiginowska
  • Irena Iskra-Golec
  • Joanna Wątroba

Słowa kluczowe:

praca zmianowa, relacja praca/rodzina, zadowolenie z pracy, zadowolenie z życia, zdrowie

Abstrakt

Niniejszy artykuł porównuje relację praca/rodzina (wzbogacanie i konflikt), zadowolenie z pracy i z życia, a także subiektywne zdrowie wśród pielęgniarek pracujących tylko w porze dziennej oraz w szybko rotującym systemie zmianowym (1-3 dni na tej samej zmianie). W badaniu wzięło udział 178 pielęgniarek, mężatek, z co najmniej jednym dzieckiem. Wykazano różnice pomiędzy badanymi grupami w zakresie zmiennych związanych z pracą. U pielęgniarek dziennych wystąpił istotnie wyższy poziom wzbogacania praca/rodzina i zadowolenia z pracy w porównaniu z pielęgniarkami pracującymi zmianowo. Pielęgniarki zmianowe zaś charakteryzował istotnie wyższy poziom konfliktu praca/rodzina oraz rodzina/praca, niż pielęgniarki pracujące tylko w dzień. Badane grupy nie różniły się istotnie w zakresie zmiennych niezwiązanych z pracą (wzbogacanie rodzina/praca, zadowolenie z życia i zdrowie).

Bibliografia

Allen, T. D. (2013). The Work-Family Role Interface: A Synthesis of the Research from Industrial and Organizational Psychology. W: I. B Weiner. (red.), Handbook of Psychology, Second Edition (s. 698-718). Hoboken, New Jersey: John Wiley and Sons Inc.

Allen, T. D., Johnson, R. C., Saboe, K. N., Cho, E., Dumani, S. i Evans, S. (2012). Dispositional Variables and Work-Family Conflict: A Meta-Analysis. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 17-26.

Akerstedt, T. (1998). Shift work and disturbed sleep/wakefulness. Sleep Medicine Review, 2, 117-128.

Amelsvoort, van, L. G., Jansen, N. W., Swaen, G. M., van den Brandt, P. A. i Kant, I. (2004). Direction of shift rotation among three-shift workers in relation to psychological health and work-family conflict. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 30, 149-156.

Aryee, S., Srinivas, E. S. i Tan, H. H. (2005). Rhythms of Life: Antecedents and Outcomes of Work-Family Balance in Employed Parents. Journal of Applied Psychology, 90, 1, 132-146.

Barnes-Farrell, J. L., Davies-Schrils, K., McGonagle, A., Walsh, B., Di Milia, L., Fischer, F. M., Hobbs, B. B., Kaliterna, L. i Tepas, D. (2008). What aspects of shiftwork influence off-shift well-being of healthcare workers? Applied Ergonomics, 39, 589-596.

Barnett, R. C. i Hyde, J. S. (2001). Women, men work and family. An expansionist theory. American Psychologist, 56, 781-796.

Barton, J., Spelten, E., Totterdell, P., Smith, L., Folkard, S. i Costa, C. (1995). The Standard Shiftwork Index: A battery of questionnaires for assessing shiftwork-related problems. Work & Stress, 9, 1, 4-30.

Bodur, S. (2002). Job satisfaction of health care staff employed at health centres in Turkey. Occupational Medicine, 52, 6, 353-355.

Bohley, P. i Tilley, A. (1989). The impact of night work on psychological well-being. Ergonomics, 32, 1089-1099.

Camerino, D., Sandri, M., Sartori, S., Conway, P. M., Campanini, P. i Costa, G. (2010). Shiftwork, work-family conflict among Italian nurses, and prevention efficacy. Chronobiology International, 27, 5, 1105-1123.

Carlson, S. S., Kacmar, K. M., Wayne, J. H. i Grzywacz, J. G. (2006). Measuring the positive side of the work-family interface: Development and validation of a work-family enrichment scale. Journal of Vocational Behavior, 68, 131-164.

Costa, G. (2003). Shift work and occupational medicine: an overview. Occupational Medicine, 53, 83-88.

Demerouti, E., Guert, A. E., Bakker, A. B. i Eurema, M. (2004). The impact of shift work on work--home conflict, job attitudes and health. Ergonomics 47, 987-1002.

Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. i Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.

Diener, E. i Seligman, M. E. P. (2004). Beyond money: Toward an Economy of Well-Being. Psychological Science in the Public Interest, 5, 1, 1-31.

Edwards, J. R., Rothbard N. P. (2000). Mechanisms linking work and family: clarifying the relationship between work and family constructs. Academy of Management Review, 25(1), 178-199.

Eurofound (2012). Fifth European Working Conditions Survey. Publication Office of the European Union, Luxemburg.

Fenwick, R. i Tausig, M. (2001). Scheduling stress: Family and health outcomes of shift work and schedule control. American Behavioral Scientist, 44, 1179-1198.

Folkard, S. i Tucker, P. (2003). Shift work, safety, and productivity. Occupational Medicine, 53, 2, 95-101.

Frone, M. R. (2002). Work-Family Balance. W: J. C. Quick, L. E., Tetrick (red.), Handbook of Occupational Health Psychology (s. 143-162). Washington: APA.

Frone, M. R., Russell, M. i Cooper, M. L. (1992). Antecedents and Outcomes of Work-Family Conflict: Testing a Model of the Work-Family Interface. Journal of Applied Psychology, 77, 1, 65-78.

Gadbois, C. (2004). Les discordances psychosociales des horaires postés: questions en suspens (Psychosocial conflicts created by shift work patterns: Pending questions. Le Travail Humain: A Bilingual and Multi-Disciplinary Journal in Human Factors, 67, 1, 63-85.

Greenhaus, J. H. i Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10, 76-88.

Greenhaus, J. H. i Powell, G. N. (2006). When work and family are allies: A theory of work-family enrichment. Academy of Management Review, 31, 72-92.

Grosswald, B. (2003). Shift work and negative work to family spillover. Journal of Sociology and Social Welfare, 30, 4, 31-56.

Grzywacz, J. G. i Marks, N. F. (2000). Reconceptualizing the work-family interface: Anecological perspective on the correlates of positive and negative spillover between work and family. Journal of Occupation Health Psychology, 5, 1, 111-126.

Janse, N. W. H., Mohren, D. C. L., Amelsvoort, L. van, Janssen, N. & Kant, I. (2010). Changes in working time arrangements over time as consequence of work-family conflict. Chronobiology International, 27(5), 1045-1061.

Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Kielar-Turska, M. (2006). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 1, Podstawy psychologii (s. 285-332). Gdańsk: GWP.

Knauth, P. (1993). The design of shift systems. Ergonomics, 36, 15-28.

Knauth, P., Costa, G. (1996). Psychosocial effects. W: P. Colquhoun, G. Costa, S. Folkard, P. Knauth (red.), Shiftwork: problems and solutions (s. 89-112). Frankfurt: Peter Lang.

Knauth, P., Hornberger, S. (1998). Changes from weekly backward to quicker forward rotating shift system in the steel industry. International Journal of Industrial Ergonomics, 21, 267-273.

Knutsson, A. (2003). Health disorders of shift workers. Occupational Medicine, 53, 103-108.

Lachowska, B. (2008). Wzajemne oddziaływania pracy i rodziny - perspektywa konfliktu i facylitacji (raport z badań pilotażowych). W: L. Golińska, B. Dudek (red.), Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń (s. 431-444). Łódź: Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego.

Lenartowicz, H., Gaweł, G. (1998). Praca zmianowa pielęgniarek. W: I. Iskra-Golec, G. Costa, S. Folkard, T. Marek, J. Pokorski & L. Smith (red.), Stres pracy zmianowej - przyczyny, skutki, strategie, przeciwdziałania (s. 199-212). Kraków: Universitas.

Loudoun, R. (2008). Balancing shiftwork and life outside work: Do 12-h shifts make a difference? Applied Ergonomics, 39, 572-579.

Loudoun, R., Bohle, P. (1997). Work/non-work conflict and health in shiftwork: relationship with marital status and social support. International Journal of Occupational and Environmental Health, 3, 2, 71-77.

Maume, D. J., Sebastian, R. A. (2012). Gender, Nonstandard Work Schedules, and Marital Quality, Journal of Family and Economics Issues, 33, 4, 477-490.

McNall, L. A., Nicklin, J. M. i Masuda, A. D. (2010). A meta-analytic review of the consequences associated with work-family enrichment. Journal of Business and Psychology, 25, 381-396.

Mills, M. i Taht, K. (2010). Nonstandard work schedules and partnership quality: Quantitative and Qualitative Findings. Journal of Marriage and Family, 72, 860-875.

Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N. i Peterson, Ch. (2005). Positive Psychology Progress: Empirical Validation of Interventions. American Psychologist, 60, 5, 410-421.

Simunic, A. i Gregov, L. (2012). Conflict between work and family roles and satisfaction among nurses in different shift systems in Croatia: A questionnaire survey. Arhiv za Higijenu Rada i Tosikologiju, 63, 189-197, doi:10.2478/10004-1254-63-2012-2159.

Skipper, J. K., Jung, F. D. i Coffey, L. C. (1990). Nurses and shiftwork: effects on physical health and mental depression. Journal of Advanced Nursing, 15, 835-842.

Tepas, D. I., Armstrong, D., Carlson, M., Duchon, J., Gersten, A. i Lezotte, D. (1985). Changing industry to continuous operations: Different strokes for different plants. Behavior Research, Methods, Instruments and Computers, 17, 670-676.

Tuttle, R. i Garr, M. (2012). Shift Work and Work to Family Fit: Does Schedule Control Matter? Journal of Family and Economic Issues, 33, 261-271, doi: 10.1007/s10834-012-9283-6.

Wayne, J. H. (2009). Reducing conceptual confusion: Clarifying the positive side of work and family. W: D. R. Crane i J. Hill. (red.), Handbook of families and work: Interdisciplinary perspectives (s. 105-140). Lanham, MD: University Press of America.

Weiss, D. J., Dawis, R. W., England, G. W. i Lofquist, L. H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire, Work Adjustment Project Industrial Relation Center, University of Minnesota.

Zalewska, A. (2008). Konflikty praca-rodzina - ich uwarunkowania i konsekwencje. Pomiar wyników. W: L. Golińska, B. Dudek (red.), Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń (s. 403-418). Łódź: Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego.

Zalewska, A. (2011). Płeć i okres życia a konflikty praca-rodzina, zadowolenie z pracy i rodziny. W: L. Golińska, E. Bielawska-Batorowicz (red.), Rodzina i praca w warunkach kryzysu. (s. 365-379). Łódź: Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego.

Opublikowane

2014-12-01

Jak cytować

Siemiginowska, P. ., Iskra-Golec, I., & Wątroba, J. . (2014). Relacja praca/rodzina, zadowolenie z pracy i życia oraz zdrowie u pielęgniarek zmianowych i dziennych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 7(1), 138–152. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5607

Numer

Dział

Artykuły