Prężność rodziny – nowe wyzwanie dla badań naukowych
DOI:
https://doi.org/10.24917/20845596.11.4Słowa kluczowe:
rodzina, kryzys, prężność rodziny, modele prężności rodzinyAbstrakt
Badacze i praktycy zajmujący się koncepcją resilience koncentrują się głównie wokół prężności w odniesieniu do jednostki. Stosunkowo niewiele jest natomiast badań poświęconych prężności rodziny. Sytuacja ta powoli się zmienia, co uwidacznia się w potrzebie patrzenia na rodzinę nie tylko przez pryzmat dysfunkcji, ale jej mocnych stron i zasobów. Potrzebne są jednak rzetelnie badania nad procesami family resiliecne, które pozwolą opisać właściwości i sposoby działania rodzin prężnych. Uzyskane w ten sposób informacje będą wskazówką dla psychologów praktyków, terapeutów do pracy w obszarze profilaktyki, wzmacnianiem prężności rodziny. Aby prowadzone badania były wiarygodne oraz by istniała możliwość porównywania uzyskanych danych ważne jest, by osadzone były w teorii. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja i krótka charakterystyka koncepcji i modeli prężności rodziny, które mogą stanowić podstawę teoretyczną badań realizowanych w obszarze family resilience.Bibliografia
Blacka, K., & Lobo, M. (2008). A conceptual review of family resilience factors. Journal of
Family Nursing, 14 (1), 33-55.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane
zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12 (2), 587-597.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych.
Dziecko Krzywdzone , 3(40), 7-26.
Bowlny, J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo PWN
Braun-Gałkowska, M. (2007). Poznanie sytemu rodzinnego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Burr, W.R. (1973). Theory construction and the sociology of the family. New York: Wiley.
Coyle, J.P., Nochajski, T., Maguin, E., Safyer, E., DeWit , D., & Macdonald, S. (2009). An
explorary study of the nature of family resilience in families affected by parental
alcohol abuse. Journal of Family Issues, 30(12), 1606-1623.
Czabała, J.Cz. (1988). Rodzina a zaburzenia psychiczne. Kraków: Instytut Psychoneurologiczny.
De Barbaro, B. (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Garmezy, N. (1985). Stress-Resistant Children: The Search for Protective Factors. In
J. Stevenson (Eds.), Recent Research in Developmental Psychopathology, (pp. 213-
234). Pergamon Press, Oxford - New York - Toronto - Sydney - Paris - Frankfurt.
Gąsior, K. (2014). Prężność rodzinna - nowe wyzwanie dla profilaktyki. Resocjalizacja
Polska, 6, 79-88.
Grzegorzewska, I. (2013). Odporność psychiczna dzieci alkoholików. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN
Hill, R. (1949). Families under stress: adjustment to the crises of war separation and Reunion.
New York: Harper and Brothers.
Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: PWN.
Józefik, B., Iniewicz, G. (2008). Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki klinicznej.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Juczyński, Z. (2009). Pomnażanie i wzbogacanie zasobów własnego zdrowia. Polskie Forum
Psychologiczne, 4(1), 17-32.
Junik, W. (2011). Resilience. Teoria, badania, praktyka. Warszawa: PARPAPEMIA.
Jurczyńska, J. (2011). Wspomaganie procesu budowania prężności u dzieci i młodzieży
zagrożonych rozwojem zespołu zachowań problemowych poprzez wzmacnianie
relacji z rodzicami. In W. Junik (Eds.), Resilience, (pp. 147-162). Warszawa PARPAMEDIA.
Kaleta, K. (2013). Uczeń w kontekście rodziny. In J. Szczurkowska, A. Mazur. (Eds.), Wokół
roli i zadań pedagoga i psychologa w szkole, (pp. 53-75). Kielce: Wydawnictwo
Pedagogiczne ZNP Spółka z o. o.
Lachowska, B.H. (2012). Praca i rodzina. Konflikt czy synergia ? Lublin: Wydawnictwo:
KUL.
Lachowska, B.H. (2013). O znaczeniu modeli teoretycznych w badaniach rodziny. Family
Forum, 3, 11-23.
Lachowska, B.H.(2014). Pozytywna psychologia rodziny - w teorii i praktyce. In I. Janicka,
H. Liberska. (Eds.), Psychologia rodziny, (pp. 539-554). Warszawa: PWN.
Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej
dorosłości. Psychologia rozwojowa, 16 (1), 25-39.
Liu, S., & Potměšil, M. (2012). A Comparative Study of Family Resilience. Annales Universitatis
Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica V., 28-43.
Mangham, C., Mc Graht, P., Reid, G., & Stewart M. (1995). Resilience: Relevance to health
promotion. Detailed analysis. Unpublished report, Dalgousie: Atlantic Health Promotion
Centre.
McCubbin, H.I., & Patterson, J.M. (1983). Family stress and adaptation to crises: a Double
ABCX Model of family behavior. In D.W. Olson, & R.C. Miller (Eds.), Family Studied
Review Yearbook. 1, (pp. 87-106). Beverly Hills: Sage.
McCubbin, M.A., McCubbin, H.I., & Thompson, A.I. (1996). Resiliency in families. A conceptual
model of family adjustment and adaptation in response to stress and crises.
In H.I. McCubbin, A.I. Thompson, & M.A. McCubbin (Eds.), Family Assessment: Resiliency,
Coping and Adaptation- Inventories for Research and Practice, (pp. 1-64).
Madison: University of Wisconsin System.
McCubin, M.A., & McCubin, H.I. (1993). Familes coping with illness: The resiliencecy Model
of Family Stress, Adjustment and Adaptation. In C. Danielson, B. Hamel- Bissell,
& P. Winstead-Fry (Eds.), Families, Health and Illness: Perspectives on Coping and
Intervention, (pp. 21-64). St. Louis Missouri.
Mudrecka, I. (2013). Wykorzystanie koncepcji «resilience» w profilaktyce niedostosowania
społecznego i resocjalizacji. Resocjalizacja Polska, 5, 49-61.
Nadrowsk, N., Błażek, M., Lewandowska-Walter, A. (2017). Family resilience - definition
of construct and preliminary results of the Polish adaptation of the Family Resilience
Addessment Scale (FRAS). Current Issues in Personality Psychology. Volume 5(4),
313-322.
Ongińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży - charakterystyka
i pomiar . Polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 16, (1), 7-28.
Oxford Advance Learner’s Dictionary (2015). (9th Edition). Publishing house: Cornelsen
Verlagskontor GmbH.
Patterson, J.M. (2002). Understanding family resilience. Journal of Clinical Psychology.
58, (3),234-246.
Pietras T. (2014). Współczesne nurty w terapii rodzin. In I. Janicka, H. Liberska (Eds.),
Psychologia rodziny, (pp. 528-534). Warszawa: PWN.
Potměšil, M., & Pospíšil, J. (2013) Resilience factors in families of children with hearing
impairment. Psychologia Rozwojowa. 18, 1, 9-25.
Potměšilová, P. (2013). Disablised child in the family (A case study of the family resilience
process). Paidagogos, 1, 10, 144-161.
Rutter, M. (1987). Psychosocial resilience and protective mechanisms. American Journal
of Orthopsychiatry, 57, (3), 316-331.
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sixbey, M.T. (2005). Development of the family resilience constructs (Master’s thesis).
https://education. ufl.edu/counselor- education/dissertations-list/ (access
25.10.2018).
Tryjarska, B. (2017). Style przywiązania partnerów a zadowolenie ze związku. In K. Lubiewska
(Eds.), Przywiązanie. Związki intymne, osobowość oraz problematykia kliniczno-
terapeutyczna, (pp. 13-30). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza
Wielkiego.
Van Breda, A.D. (2001). Resilience theory: A literature review. Pretoria, South Africa. https://
www.vanbreda.org /(access 22.08.2018).
Walch, F. (2012). Family resilience. Strengths for et through adversity. In F. Walsh (Eds.),
Normal family processes, (pp. 399-427). New York: Guilford Press.
Walsh, F. (1996). The concept of family resilience: crisis and challenge. Family Process,
35, 261-181.
Walsh, F. (2006). Strengthening family resilience. New York: Guilford Press
Welch, G.L., Harrist, A. (Eds.) (2017). Family Resilience and Chronic Illness. Interdisciplinary
and Translational Perspectives. New York: Springer
Werner, E. (1994). Overcoming the odds. Developmental and Behavioral Pediatrics, 15,
(2), 131-136
Werner, E.E. (2000). Protective factors and individual resilience. In J.P. Shonkoff & S.J.
Meisels (Eds.), Handbook of early childhood intervention. Second edition, (pp. 113-
132). Cambridge: Cambridge University Press.
Family Nursing, 14 (1), 33-55.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane
zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12 (2), 587-597.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych.
Dziecko Krzywdzone , 3(40), 7-26.
Bowlny, J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo PWN
Braun-Gałkowska, M. (2007). Poznanie sytemu rodzinnego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Burr, W.R. (1973). Theory construction and the sociology of the family. New York: Wiley.
Coyle, J.P., Nochajski, T., Maguin, E., Safyer, E., DeWit , D., & Macdonald, S. (2009). An
explorary study of the nature of family resilience in families affected by parental
alcohol abuse. Journal of Family Issues, 30(12), 1606-1623.
Czabała, J.Cz. (1988). Rodzina a zaburzenia psychiczne. Kraków: Instytut Psychoneurologiczny.
De Barbaro, B. (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Garmezy, N. (1985). Stress-Resistant Children: The Search for Protective Factors. In
J. Stevenson (Eds.), Recent Research in Developmental Psychopathology, (pp. 213-
234). Pergamon Press, Oxford - New York - Toronto - Sydney - Paris - Frankfurt.
Gąsior, K. (2014). Prężność rodzinna - nowe wyzwanie dla profilaktyki. Resocjalizacja
Polska, 6, 79-88.
Grzegorzewska, I. (2013). Odporność psychiczna dzieci alkoholików. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN
Hill, R. (1949). Families under stress: adjustment to the crises of war separation and Reunion.
New York: Harper and Brothers.
Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: PWN.
Józefik, B., Iniewicz, G. (2008). Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki klinicznej.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Juczyński, Z. (2009). Pomnażanie i wzbogacanie zasobów własnego zdrowia. Polskie Forum
Psychologiczne, 4(1), 17-32.
Junik, W. (2011). Resilience. Teoria, badania, praktyka. Warszawa: PARPAPEMIA.
Jurczyńska, J. (2011). Wspomaganie procesu budowania prężności u dzieci i młodzieży
zagrożonych rozwojem zespołu zachowań problemowych poprzez wzmacnianie
relacji z rodzicami. In W. Junik (Eds.), Resilience, (pp. 147-162). Warszawa PARPAMEDIA.
Kaleta, K. (2013). Uczeń w kontekście rodziny. In J. Szczurkowska, A. Mazur. (Eds.), Wokół
roli i zadań pedagoga i psychologa w szkole, (pp. 53-75). Kielce: Wydawnictwo
Pedagogiczne ZNP Spółka z o. o.
Lachowska, B.H. (2012). Praca i rodzina. Konflikt czy synergia ? Lublin: Wydawnictwo:
KUL.
Lachowska, B.H. (2013). O znaczeniu modeli teoretycznych w badaniach rodziny. Family
Forum, 3, 11-23.
Lachowska, B.H.(2014). Pozytywna psychologia rodziny - w teorii i praktyce. In I. Janicka,
H. Liberska. (Eds.), Psychologia rodziny, (pp. 539-554). Warszawa: PWN.
Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej
dorosłości. Psychologia rozwojowa, 16 (1), 25-39.
Liu, S., & Potměšil, M. (2012). A Comparative Study of Family Resilience. Annales Universitatis
Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica V., 28-43.
Mangham, C., Mc Graht, P., Reid, G., & Stewart M. (1995). Resilience: Relevance to health
promotion. Detailed analysis. Unpublished report, Dalgousie: Atlantic Health Promotion
Centre.
McCubbin, H.I., & Patterson, J.M. (1983). Family stress and adaptation to crises: a Double
ABCX Model of family behavior. In D.W. Olson, & R.C. Miller (Eds.), Family Studied
Review Yearbook. 1, (pp. 87-106). Beverly Hills: Sage.
McCubbin, M.A., McCubbin, H.I., & Thompson, A.I. (1996). Resiliency in families. A conceptual
model of family adjustment and adaptation in response to stress and crises.
In H.I. McCubbin, A.I. Thompson, & M.A. McCubbin (Eds.), Family Assessment: Resiliency,
Coping and Adaptation- Inventories for Research and Practice, (pp. 1-64).
Madison: University of Wisconsin System.
McCubin, M.A., & McCubin, H.I. (1993). Familes coping with illness: The resiliencecy Model
of Family Stress, Adjustment and Adaptation. In C. Danielson, B. Hamel- Bissell,
& P. Winstead-Fry (Eds.), Families, Health and Illness: Perspectives on Coping and
Intervention, (pp. 21-64). St. Louis Missouri.
Mudrecka, I. (2013). Wykorzystanie koncepcji «resilience» w profilaktyce niedostosowania
społecznego i resocjalizacji. Resocjalizacja Polska, 5, 49-61.
Nadrowsk, N., Błażek, M., Lewandowska-Walter, A. (2017). Family resilience - definition
of construct and preliminary results of the Polish adaptation of the Family Resilience
Addessment Scale (FRAS). Current Issues in Personality Psychology. Volume 5(4),
313-322.
Ongińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży - charakterystyka
i pomiar . Polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 16, (1), 7-28.
Oxford Advance Learner’s Dictionary (2015). (9th Edition). Publishing house: Cornelsen
Verlagskontor GmbH.
Patterson, J.M. (2002). Understanding family resilience. Journal of Clinical Psychology.
58, (3),234-246.
Pietras T. (2014). Współczesne nurty w terapii rodzin. In I. Janicka, H. Liberska (Eds.),
Psychologia rodziny, (pp. 528-534). Warszawa: PWN.
Potměšil, M., & Pospíšil, J. (2013) Resilience factors in families of children with hearing
impairment. Psychologia Rozwojowa. 18, 1, 9-25.
Potměšilová, P. (2013). Disablised child in the family (A case study of the family resilience
process). Paidagogos, 1, 10, 144-161.
Rutter, M. (1987). Psychosocial resilience and protective mechanisms. American Journal
of Orthopsychiatry, 57, (3), 316-331.
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sixbey, M.T. (2005). Development of the family resilience constructs (Master’s thesis).
https://education. ufl.edu/counselor- education/dissertations-list/ (access
25.10.2018).
Tryjarska, B. (2017). Style przywiązania partnerów a zadowolenie ze związku. In K. Lubiewska
(Eds.), Przywiązanie. Związki intymne, osobowość oraz problematykia kliniczno-
terapeutyczna, (pp. 13-30). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza
Wielkiego.
Van Breda, A.D. (2001). Resilience theory: A literature review. Pretoria, South Africa. https://
www.vanbreda.org /(access 22.08.2018).
Walch, F. (2012). Family resilience. Strengths for et through adversity. In F. Walsh (Eds.),
Normal family processes, (pp. 399-427). New York: Guilford Press.
Walsh, F. (1996). The concept of family resilience: crisis and challenge. Family Process,
35, 261-181.
Walsh, F. (2006). Strengthening family resilience. New York: Guilford Press
Welch, G.L., Harrist, A. (Eds.) (2017). Family Resilience and Chronic Illness. Interdisciplinary
and Translational Perspectives. New York: Springer
Werner, E. (1994). Overcoming the odds. Developmental and Behavioral Pediatrics, 15,
(2), 131-136
Werner, E.E. (2000). Protective factors and individual resilience. In J.P. Shonkoff & S.J.
Meisels (Eds.), Handbook of early childhood intervention. Second edition, (pp. 113-
132). Cambridge: Cambridge University Press.
Pobrania
Opublikowane
2018-12-01
Jak cytować
Sznajder, D., & Pietryga-Szkarłat, B. (2018). Prężność rodziny – nowe wyzwanie dla badań naukowych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 11, 56–69. https://doi.org/10.24917/20845596.11.4
Numer
Dział
Artykuły
