Filmoterapia jako narzędzie zmiany psychologicznej: możliwe mechanizmy działania i zastosowania
Słowa kluczowe:
filmoterapia, arteterapia, zmiana psychologiczna, psychoterapia, psychoedukacja, terapia poznawczo-behawioralnaAbstrakt
Filmoterapia jest nową techniką terapeutyczną, stanowiącą formę arteterapii. Mechanizmy jej działania były dotychczas opisywane głównie w kategoriach psychodynamicznych, takich jak identyfikacja, katharsis i wgląd. Celem tego artykułu jest, po pierwsze, ukazanie wielości mechanizmów psychicznych zaangażowanych w potencjalną skuteczność wykorzystywania filmów w psychoterapii. Do mechanizmów tych należą nie tylko te opisywane przez teorie psychodynamiczne, lecz także te, których działanie postuluje społeczno-poznawcza teoria Bandury, kładąca nacisk na uczenie się nowych przekonań, oczekiwań, standardów działania, reakcji emocjonalnych i kompetencji, jak również na ogólną zmianę schematów poznawczych, którą filmoterapia może inicjować, wspierać i podtrzymywać. Proponowany społeczno-uczeniowy model działania filmoterapii dookreśla jej procedury i zakres stosowalności. Drugim celem artykułu jest ukazanie potencjalnej skuteczności filmoterapii poprzez odniesienie jej do transteoretycznego modelu zmiany Prochaski i DiClementego.Bibliografia
Bandura, A. (1969). Principles of behavior modification. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, Inc.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Berg-Cross, L., Jennings, P., Baruch, R. (1990). Cinematherapy: Theory and application. Psychotherapy in Private Practice, 8, 135-156.
Cohen, J.L., Johnson, J.L., Orr, P.P. (2015). Video and filmmaking as psychotherapy: Research and practice. New York: Routledge.
Cousins, M. (2011). The story of film. London: Pavilion Books.
Dermer, Sh.B., Hutchings, J.B. (2000). Utilizing movies in family therapy: Applications for individuals, couples and families. The American Journal of Family Therapy, 28, 163-180.
Gramaglia, C., Abbate-Daga, G., Amianto, F., Brustolin, A., Campisi, S., De-Bacco, C., Fassino, S. (2011). Cinematherapy in the day hospital treatment of patients with eating disorders: Case study and clinical considerations. The Arts in Psychotherapy, 38, 261-266.
Hesley, J.W., Hesley J.G. (2001). Rent two films and let’s talk in the morning: Using popular movies in psychotherapy. New York: Wiley.
Heston, M.L., Kottman, T. (1997). Movies as metaphors: A counseling intervention. Journal of Humanistic Education and Development, 36, 92-99.
Hogan, S. (2001). Healing arts: The history of art therapy. London and Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
Horvath, A.O., Symonds, B.D. (1991). Relation between working alliance and outcome in psychotherapy: A meta-analysis. Journal of Counseling Psychology, 38, 139-149.
Jeon, K.W. (1992). Bibliotherapy for gifted children. The Gifted Child Today, 15, 16-19.
Katz, E. (1946). A brief survey of the use of motion pictures for the treatment of neuropsychiatric patients. Psychiatric Quarterly, 20, 204-216.
Kim, H.G. (2014). Effects of a cinema therapy-based group reminiscence program on depression and ego integrity of nursing home elders, Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing, 23, 233-241.
Kim, S.S. (2013). Comparative study of the therapeutic factors of self-help and interactive cinema therapy. Journal of Japanese and Korean Cinema, 55, 83-126.
Lampropoulos, G.K., Kazantzis, N., Deane, F.P. (2004). Psychologists’ use of motion picture in clinical practice. Professional Psychology: Research and Practice, 35, 535-541.
Ładecka, I. (2015). Etiuda filmowa jako narzędzie działań profilaktycznych i pracy w grupą. W: A. Lasota, J.L. Franczyk (red.), Socjoterapia dzieci i młodzieży. Diagnoza i metody pracy (s. 176-189). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Marsick, E. (2010). Film selection in a cinematherapy intervention with preadolescents experiencing parental divorce. Journal of Creativity in Mental Health, 5, 374-388.
McInerney, D.M., McInerney, V. (2002). Educational psychology: Constructing learning. Frenchs Forest: Prentice Hall.
Morawski, C.M. (1997). A role of bibliotherapy is in teacher education. Reading Horizons, 37,243-259.
Moskalenko, S., Heine, S.J. (2003). Watching your troubles away: Television viewing as a stimulus for subjective self-awareness. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 76-85.
Niedźwieńska, A. (1995). Geneza, struktura i mechanizmy motywacyjne osobowości w ujęciu Alberta Bandury. W: A. Gałdowa (red.), Współczesne koncepcje osobowości (s. 25-35). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Powell, M.L. (2008). Cinematherapy as a clinical intervention: Theoretical rationale and empirical credibility. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Powell, M.L., Newgent, R.A., Lee, S.M. (2006). Group cinematherapy: Using metaphor to enhance adolescent self-esteem. The Arts in Psychotherapy, 33, 247-253.
Prochaska, J.O., DiClemente, C.C. (1982). Transtheoretical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 19, 276-288.
Prochaska, J.O., DiClemente, C.C. (1984). The transtheoretical approach: Crossing the traditional boundaries of therapy. Homewood, IL: Dow Jones-Irwin.
Prochaska, J.O., Norcross J.C. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna,przeł. D. Golec, A. Tanalska-Dulęba, M. Zakrzewski. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Sharp, C., Smith, J.V., Cole A. (2002). Cinematherapy: metaphorically promoting therapeutic change. Counselling Psychology Quarterly, 15, 269-276.
Tylikowska, A. (2015). Filmoterapia jako narzędzie wspomagające socjoterapię dzieci i młodzieży. W: A. Lasota, J.L. Franczyk (red.), Socjoterapia dzieci i młodzieży. Diagnoza i metody pracy (s. 147-175). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Wedding, D., Niemiec, R.M. (2003). The clinical use of films in psychotherapy. Journal of Clinical Psychology, 59, 207-215.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, Inc.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Berg-Cross, L., Jennings, P., Baruch, R. (1990). Cinematherapy: Theory and application. Psychotherapy in Private Practice, 8, 135-156.
Cohen, J.L., Johnson, J.L., Orr, P.P. (2015). Video and filmmaking as psychotherapy: Research and practice. New York: Routledge.
Cousins, M. (2011). The story of film. London: Pavilion Books.
Dermer, Sh.B., Hutchings, J.B. (2000). Utilizing movies in family therapy: Applications for individuals, couples and families. The American Journal of Family Therapy, 28, 163-180.
Gramaglia, C., Abbate-Daga, G., Amianto, F., Brustolin, A., Campisi, S., De-Bacco, C., Fassino, S. (2011). Cinematherapy in the day hospital treatment of patients with eating disorders: Case study and clinical considerations. The Arts in Psychotherapy, 38, 261-266.
Hesley, J.W., Hesley J.G. (2001). Rent two films and let’s talk in the morning: Using popular movies in psychotherapy. New York: Wiley.
Heston, M.L., Kottman, T. (1997). Movies as metaphors: A counseling intervention. Journal of Humanistic Education and Development, 36, 92-99.
Hogan, S. (2001). Healing arts: The history of art therapy. London and Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
Horvath, A.O., Symonds, B.D. (1991). Relation between working alliance and outcome in psychotherapy: A meta-analysis. Journal of Counseling Psychology, 38, 139-149.
Jeon, K.W. (1992). Bibliotherapy for gifted children. The Gifted Child Today, 15, 16-19.
Katz, E. (1946). A brief survey of the use of motion pictures for the treatment of neuropsychiatric patients. Psychiatric Quarterly, 20, 204-216.
Kim, H.G. (2014). Effects of a cinema therapy-based group reminiscence program on depression and ego integrity of nursing home elders, Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing, 23, 233-241.
Kim, S.S. (2013). Comparative study of the therapeutic factors of self-help and interactive cinema therapy. Journal of Japanese and Korean Cinema, 55, 83-126.
Lampropoulos, G.K., Kazantzis, N., Deane, F.P. (2004). Psychologists’ use of motion picture in clinical practice. Professional Psychology: Research and Practice, 35, 535-541.
Ładecka, I. (2015). Etiuda filmowa jako narzędzie działań profilaktycznych i pracy w grupą. W: A. Lasota, J.L. Franczyk (red.), Socjoterapia dzieci i młodzieży. Diagnoza i metody pracy (s. 176-189). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Marsick, E. (2010). Film selection in a cinematherapy intervention with preadolescents experiencing parental divorce. Journal of Creativity in Mental Health, 5, 374-388.
McInerney, D.M., McInerney, V. (2002). Educational psychology: Constructing learning. Frenchs Forest: Prentice Hall.
Morawski, C.M. (1997). A role of bibliotherapy is in teacher education. Reading Horizons, 37,243-259.
Moskalenko, S., Heine, S.J. (2003). Watching your troubles away: Television viewing as a stimulus for subjective self-awareness. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 76-85.
Niedźwieńska, A. (1995). Geneza, struktura i mechanizmy motywacyjne osobowości w ujęciu Alberta Bandury. W: A. Gałdowa (red.), Współczesne koncepcje osobowości (s. 25-35). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Powell, M.L. (2008). Cinematherapy as a clinical intervention: Theoretical rationale and empirical credibility. Ann Arbor: ProQuest LLC.
Powell, M.L., Newgent, R.A., Lee, S.M. (2006). Group cinematherapy: Using metaphor to enhance adolescent self-esteem. The Arts in Psychotherapy, 33, 247-253.
Prochaska, J.O., DiClemente, C.C. (1982). Transtheoretical therapy: Toward a more integrative model of change. Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 19, 276-288.
Prochaska, J.O., DiClemente, C.C. (1984). The transtheoretical approach: Crossing the traditional boundaries of therapy. Homewood, IL: Dow Jones-Irwin.
Prochaska, J.O., Norcross J.C. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna,przeł. D. Golec, A. Tanalska-Dulęba, M. Zakrzewski. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Sharp, C., Smith, J.V., Cole A. (2002). Cinematherapy: metaphorically promoting therapeutic change. Counselling Psychology Quarterly, 15, 269-276.
Tylikowska, A. (2015). Filmoterapia jako narzędzie wspomagające socjoterapię dzieci i młodzieży. W: A. Lasota, J.L. Franczyk (red.), Socjoterapia dzieci i młodzieży. Diagnoza i metody pracy (s. 147-175). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Wedding, D., Niemiec, R.M. (2003). The clinical use of films in psychotherapy. Journal of Clinical Psychology, 59, 207-215.
Pobrania
Opublikowane
2016-12-01
Jak cytować
Tylikowska, A. (2016). Filmoterapia jako narzędzie zmiany psychologicznej: możliwe mechanizmy działania i zastosowania. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 9(1), 127–141. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5628
Numer
Dział
Artykuły
