Czy pozytywne, acz iluzoryczne wspomnienia rzucają cień na obecne poczucie szczęścia? Ocena teraźniejszości i przeszłości w relacji do subiektywnego dobrostanu

Abstrakt

Badania nad subiektywnym dobrostanem, prowadzone w Republice Macedonii i w innych rozwijających się krajach postkomunistycznych, wskazują na jego niską pozycję w rankingu. Jednym z możliwych uwarunkowań jest rozbieżność wynikająca z porównania aktualnego poczucia dobrostanu z tym sprzed 20 lat. Sformułowaliśmy hipotezę, że im wyższa różnica w ocenie aktualnego dobrostanu w porównaniu z dobrostanem w przeszłości, tym niższy będzie subiektywny dobrostan obecnie. Przebadano 443 osoby w wieku 50-65 lat. Do pomiaru subiektywnego dobrostanu wykorzystano skalę Satysfakcji z Życia E. Dienera i wsp. oraz PANAS D. Watsona i L. A. Clarka. Skonstruowano też odpowiednie kwestionariusze do oceny obecnego i przeszłego Ja oraz do oceny obecnych i przeszłych warunków społecznych, odnoszące się do spostrzeganych możliwości, niepewności i bezradności. Wyniki potwierdzają nasze przypuszczenia, że im wyższa różnica między oceną przeszłego i obecnego Ja, tym niższy subiektywny dobrostan. Nie dotyczy to jednak oceny warunków społecznych. Wprawdzie analiza regresji wskazuje, że różnica ta jest istotnym predyktorem subiektywnego dobrostanu, lecz najsilniejszymi predyktorami okazały się obecne Ja oraz warunki społeczne w prze-szłości. Model wyjaśnia 37,5% wariancji. Można to interpretować w ten sposób, że specyficzny „cień” przeszłości utrudnia ludziom dostrzeganie i korzystanie z obecnych możliwości, co w konsekwencji niekorzystnie wpływa na ich obecne życie i subiektywny dobrostan.