Poczucie nierealności i jego konteksty. Fenomenologiczne aspekty procesów dysocjacyjnych
Słowa kluczowe:
poczucie nierealności, sytuacyjne konteksty „nierealności”, procesy dysocjacyjne, dysocjacja, asocjacjaAbstrakt
W artykule zostaną przedstawione oraz przedyskutowane różnorodne konteksty poczucia nierealności, traktowanego jako symptom procesów dysocjacyjnych. Szukając wspólnego mianownika takich przeżyć, autor stara się powiązać tradycję psychopatologiczną z niepatologicznymi przejawami poczucia nierealności w codziennym życiu, w literaturze pięknej, jak również w kontekście badań nad zmienionymi stanami świadomości. W nawiązaniu do koncepcji „kierowanej dysocjacji” (Edges 2004) oraz tzw. „potrójnej dysocjacji” (jedna z technik terapeutycznych wykorzystywanych w NLP) autor podkreśla adaptacyjne aspekty procesów dysocjacyjnych. Na koniec stawia pytanie: W jaki sposób powinniśmy opisywać, rozpoznawać oraz rozumieć stan przeciwny, kiedy to pozostajemy w „całkowitej asocjacji” z aktualnie zachodzącymi procesami psychicznymi?Bibliografia
Baker, D., Hunter, E., Lawrence, E., Medford, N., Patel, M., Senior, C., Sierra, M., Lambert, M. V., Phillips, M. L. & David, A. S. (2003). Depersonalisation disorder: clinical features of 2004 cases. The British Journal of Psychiatry, 182, 428-433.
Bandler, R. (1985). Using Your Brain - for a change. Moab: Real People Press.
Baranowska, A. (2005). Sytuacyjne i psychologiczne korelaty zwiększonego i zmniejszonego poczucia rzeczywistości własnego istnienia. Niepublikowana praca magisterska. Kraków: Instytut Psychologii Stosowanej UJ.
Bernstein, E. M. & Putnam, F. W. (1986). Development, reliability and validity of a dissociation scale. Journal of Nervous and Mental Disease, 174, 727-735.
Chwistek, L. (1921/1961). Wielość rzeczywistości. In K. Pasenkiewicz (Ed.), Pisma filozoficzne i logiczne (pp. 31-127), T. 1, Warszawa: PWN.
Chwistek, L. (1924/1960). Wielość rzeczywistości w sztuce. In K. Estreicher (Ed.), Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie (pp. 51-73). Warszawa: Czytelnik.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia. Warszawa: Wyd. Studio EMKA.
Dilts, R. B. & Delozier, J. A. (2000). Encyclopedia of Systemic Neuro-Linguistic Programming and NLP New Coding. NLP University Press: Scotts Valley, CA. http://www.nlpuniversitypress.com (dostęp 12.03.2007).
Edge, L. W. (2004). A phenomenological study of directed dissociation. Journal of Humanistic Psychology, 44(2) 155-181.
Fromm, E. (1978). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.
Grosso, M. (1998). Inspiration, mediumship, surrealizm: the concept of creative dissociation. In S. Krippner & S. M. Powers (Eds.), Broken Images, Broken Selves: Dissociative Narratives in Clinical Practise. Publisher: Brunner/Mazel.
Herzyk, A. (2001). Nieświadomość percepcyjna, poznawcza i emocjonalna z perspektywy neuropsychologii klinicznej. In R. K. Ohme, M. Jarymowicz & J. Reykowski (Eds.), Automatyzmy w procesach przetwarzania informacji (pp. 44-57). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, SWPS.
Herzyk, A. (2005). Kliniczna neuropsychologia a psychologia kliniczna. In H. Sękowa, Psychologia kliniczna (pp. 183-201), T. 2. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Ijzendorn, van M. H. & Schuengel, C. (1996). The measurement of dissociation in normal and clinical populations: Meta-analytic validation of the Dissociative Experiences Scale (DES). Clinical Psychology Review, 2, 365-383.
Kaplan, H. I. & Sadock, B. J. (1998). Psychiatria kliniczna. Wrocław: Urban and Partner.
Kępiński, A. (1972). Schizofrenia. Warszawa: PZWL.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (1992/1997). Kraków: Wyd. „Vesalius”.
Kokoszka, A. (1992). Zmienione stany świadomości - historia pojęcia i przegląd badań. Psychiatria Polska, 23, 543-552.
Kubacka-Jasiecka, D. (2004). Nie widzę, nie słyszę i milczę... O psychologii świadków przemocy (pp. 183-221). In P. Piotrowski (Ed.), Przemoc i marginalizacja. Patologie społecznego dyskursu. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Matecka, M. & Wycisk, J. (2003). Dysocjacja: różnorodność kontekstów i znaczeń. Czasopismo Psychologiczne, 9(2), 199-205.
Medford, N., Sierra, M., Baker, D. & David, A. S. (2005). Understanding and treating depersonalisation disorder. Advances in Psychiatric Treatment, 11, 92-100.
Mudyń, K. (2003). O wielości rzeczywistości w koncepcji Leona Chwistka (i mnogości osobowości jej autora). Przegląd Filozoficzny-Nowa Seria, 45, 101-112.
Mudyń, K. (2001). Technoświadomość. O zmieniającym się poczuciu realności i własnej tożsamości u użytkowników cyberprzestrzeni. In D. Kubacka-Jasiecka (Ed.), Człowiek wobec zmiany. Rozważania psychologiczne (pp. 182-193). Kraków: Wydawnictwo UJ.
Mudyń, K. (2007). W poszukiwaniu prywatnych orientacji ontologicznych. Psychologiczne badania nad oceną realności desygnatów pojęć. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Myśliwiec, A. (2009). Poczucie realności Ja a samoocena. Niepublikowana praca magisterska. Kraków: Instytut Psychologii Stosowanej UJ.
Nicolai, N. J. (2001). The Dissociative Disorders. http://www.empty-memories.nl/disneuroE.html (dostęp 24.10.2006).
Noyes, A. P. & Kolb, L. C. (1963/1969). Nowoczesna psychiatria kliniczna. Warszawa: PZWL.
Ruiter, M. B., Elzinga, B. M. & Phaf, R. H. (2006). Dissociation: Cognitive Capacity or Dysfunction? Journal of Trauma & Dissociation, 7, 115-134.
Sartre, J. P. (1974). Mdłości. Warszawa: PIW.
Sierra, M. & Berrios, G. E. (2001). The Phenomenological Stability of Depersonalization: Comparing the Old with the New. Journal of Nervous & Mental Disease, 189(9), 629-636.
Shor, R. (1959). Hypnosis and the concept of the generalized reality-orientation. American Journal of Psychotherapy, 13, 582-602.
Sokolik, Z. (1997). Leczenie psychoz - schizofrenia. Świat Psychoanalizy, nr 5-6. http://pip.uwb.edu.pl./swiat/nr5-6/sokolik.htm (dostęp 21.01.2004).
Staden, van, C. W. (2002). Linguistic Markers of Recovery: Theoretical Underpinnings of First Person Pronoun Usage and Semantic Positions of Patients. Philosophy, Psychiatry, & Psychology, 9(2), 105-121.
Stott, R. (2007). When Head and Heart Do Not Agree: A Theoretical and Clinical Analysis of Rational-Emotional Dissociation (RED) in Cognitive Therapy. Journal of Cognitive Psychotherapy, 21(1), 37-50.
Tart, C. T. (1969). Altered States of Consciousness. New York: Wiley.
Waller, N. G., Putnam, F. W. & Carlson, E. B. (1996). Types of Dissociation and Dissociative Types: A Taxometric Analysis pf Dissociative Experiences. Psychological Methods, 1, 300-321.
Wilson, C. (1959). Outsider. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zimbardo, P. G. & Ruch, F. L. (1988). Psychologia i życie. Wyd. 1. Warszawa: PWN.
Bandler, R. (1985). Using Your Brain - for a change. Moab: Real People Press.
Baranowska, A. (2005). Sytuacyjne i psychologiczne korelaty zwiększonego i zmniejszonego poczucia rzeczywistości własnego istnienia. Niepublikowana praca magisterska. Kraków: Instytut Psychologii Stosowanej UJ.
Bernstein, E. M. & Putnam, F. W. (1986). Development, reliability and validity of a dissociation scale. Journal of Nervous and Mental Disease, 174, 727-735.
Chwistek, L. (1921/1961). Wielość rzeczywistości. In K. Pasenkiewicz (Ed.), Pisma filozoficzne i logiczne (pp. 31-127), T. 1, Warszawa: PWN.
Chwistek, L. (1924/1960). Wielość rzeczywistości w sztuce. In K. Estreicher (Ed.), Wielość rzeczywistości w sztuce i inne szkice literackie (pp. 51-73). Warszawa: Czytelnik.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia. Warszawa: Wyd. Studio EMKA.
Dilts, R. B. & Delozier, J. A. (2000). Encyclopedia of Systemic Neuro-Linguistic Programming and NLP New Coding. NLP University Press: Scotts Valley, CA. http://www.nlpuniversitypress.com (dostęp 12.03.2007).
Edge, L. W. (2004). A phenomenological study of directed dissociation. Journal of Humanistic Psychology, 44(2) 155-181.
Fromm, E. (1978). Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.
Grosso, M. (1998). Inspiration, mediumship, surrealizm: the concept of creative dissociation. In S. Krippner & S. M. Powers (Eds.), Broken Images, Broken Selves: Dissociative Narratives in Clinical Practise. Publisher: Brunner/Mazel.
Herzyk, A. (2001). Nieświadomość percepcyjna, poznawcza i emocjonalna z perspektywy neuropsychologii klinicznej. In R. K. Ohme, M. Jarymowicz & J. Reykowski (Eds.), Automatyzmy w procesach przetwarzania informacji (pp. 44-57). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, SWPS.
Herzyk, A. (2005). Kliniczna neuropsychologia a psychologia kliniczna. In H. Sękowa, Psychologia kliniczna (pp. 183-201), T. 2. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Ijzendorn, van M. H. & Schuengel, C. (1996). The measurement of dissociation in normal and clinical populations: Meta-analytic validation of the Dissociative Experiences Scale (DES). Clinical Psychology Review, 2, 365-383.
Kaplan, H. I. & Sadock, B. J. (1998). Psychiatria kliniczna. Wrocław: Urban and Partner.
Kępiński, A. (1972). Schizofrenia. Warszawa: PZWL.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (1992/1997). Kraków: Wyd. „Vesalius”.
Kokoszka, A. (1992). Zmienione stany świadomości - historia pojęcia i przegląd badań. Psychiatria Polska, 23, 543-552.
Kubacka-Jasiecka, D. (2004). Nie widzę, nie słyszę i milczę... O psychologii świadków przemocy (pp. 183-221). In P. Piotrowski (Ed.), Przemoc i marginalizacja. Patologie społecznego dyskursu. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Matecka, M. & Wycisk, J. (2003). Dysocjacja: różnorodność kontekstów i znaczeń. Czasopismo Psychologiczne, 9(2), 199-205.
Medford, N., Sierra, M., Baker, D. & David, A. S. (2005). Understanding and treating depersonalisation disorder. Advances in Psychiatric Treatment, 11, 92-100.
Mudyń, K. (2003). O wielości rzeczywistości w koncepcji Leona Chwistka (i mnogości osobowości jej autora). Przegląd Filozoficzny-Nowa Seria, 45, 101-112.
Mudyń, K. (2001). Technoświadomość. O zmieniającym się poczuciu realności i własnej tożsamości u użytkowników cyberprzestrzeni. In D. Kubacka-Jasiecka (Ed.), Człowiek wobec zmiany. Rozważania psychologiczne (pp. 182-193). Kraków: Wydawnictwo UJ.
Mudyń, K. (2007). W poszukiwaniu prywatnych orientacji ontologicznych. Psychologiczne badania nad oceną realności desygnatów pojęć. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Myśliwiec, A. (2009). Poczucie realności Ja a samoocena. Niepublikowana praca magisterska. Kraków: Instytut Psychologii Stosowanej UJ.
Nicolai, N. J. (2001). The Dissociative Disorders. http://www.empty-memories.nl/disneuroE.html (dostęp 24.10.2006).
Noyes, A. P. & Kolb, L. C. (1963/1969). Nowoczesna psychiatria kliniczna. Warszawa: PZWL.
Ruiter, M. B., Elzinga, B. M. & Phaf, R. H. (2006). Dissociation: Cognitive Capacity or Dysfunction? Journal of Trauma & Dissociation, 7, 115-134.
Sartre, J. P. (1974). Mdłości. Warszawa: PIW.
Sierra, M. & Berrios, G. E. (2001). The Phenomenological Stability of Depersonalization: Comparing the Old with the New. Journal of Nervous & Mental Disease, 189(9), 629-636.
Shor, R. (1959). Hypnosis and the concept of the generalized reality-orientation. American Journal of Psychotherapy, 13, 582-602.
Sokolik, Z. (1997). Leczenie psychoz - schizofrenia. Świat Psychoanalizy, nr 5-6. http://pip.uwb.edu.pl./swiat/nr5-6/sokolik.htm (dostęp 21.01.2004).
Staden, van, C. W. (2002). Linguistic Markers of Recovery: Theoretical Underpinnings of First Person Pronoun Usage and Semantic Positions of Patients. Philosophy, Psychiatry, & Psychology, 9(2), 105-121.
Stott, R. (2007). When Head and Heart Do Not Agree: A Theoretical and Clinical Analysis of Rational-Emotional Dissociation (RED) in Cognitive Therapy. Journal of Cognitive Psychotherapy, 21(1), 37-50.
Tart, C. T. (1969). Altered States of Consciousness. New York: Wiley.
Waller, N. G., Putnam, F. W. & Carlson, E. B. (1996). Types of Dissociation and Dissociative Types: A Taxometric Analysis pf Dissociative Experiences. Psychological Methods, 1, 300-321.
Wilson, C. (1959). Outsider. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zimbardo, P. G. & Ruch, F. L. (1988). Psychologia i życie. Wyd. 1. Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
2012-12-01
Jak cytować
Mudyń, K. (2012). Poczucie nierealności i jego konteksty. Fenomenologiczne aspekty procesów dysocjacyjnych. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 5(1), 85–100. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5581
Numer
Dział
Artykuły
