Osobowość jako wyznacznik przystosowania psychospołecznego i dobrostanu chorych przewlekle
Słowa kluczowe:
przystosowanie psychospołeczne, choroba przewlekła, osobowośćAbstrakt
Celem badań było poszukiwanie osobowościowych korelatów przystosowania psychospołecznego osób zmagających się z chorobą przewlekłą. Badaniami objęto grupę 246 mężczyzn ze zdiagnozowaną niedokrwienną chorobą serca. Analizowano zależności między nasileniem wybranych cech osobowości, nasileniem uciążliwości wynikających z przebiegu choroby i jej leczenia a poziomem przystosowania i dobrostanem chorych. W badaniach potwierdzono znaczenie neurotyczności, ekstrawersji i otwartości na doświadczenie jako istotnych korelatów przystosowania. W celu trafnego przewidywania przystosowania psychospołecznego chorych przewlekle konieczne jest uwzględnianie zmiennych związanych z chorobą. Zmienne te mogą być niezależnymi predyktorami przystosowania, mogą także modyfikować poziom przystosowania do choroby w interakcji ze zmiennymi osobowościowymi.Bibliografia
Bajcar, E. A. & Tylka, J. (2007). Socjopsychologiczne wyznaczniki jakości życia pacjentów z niedokrwienną chorobą serca. Sztuka Leczenia, XI, 9-20.
Bogg, T. & Roberts, B. W. (2004). Conscientiousness and health-related behaviors: a meta-analysis of the leading behavioral contributors to mortality. Psychological Bulletin, 130, 887-919.
Bolger, N. (1990). Coping as a personality process: a prospective study. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 525-537.
Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1980). Influence of extraversion and neuroticism on subjective well-being: Happy and unhappy people. Journal of Personality and Social Psychology, 38, 668-678.
Costa, P. T. & McCrae, R. R. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Costa, P. T., Somerfield, M. R. & McCrae, R. R. (1996). Personality and coping. Reconceptualization. In M. Zeidner & N. S. Endler (Eds.), Handbook of coping: theory, research, application (pp. 44-61). Oxford: John Wiley & Sons.
DeNeve, K. M., & Cooper, H. (1998). The happy personality: a meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being. Psychological Bulletin, 124, 197-229.
Fontana, A. F., Kerns, R. D., Rosenberg, R. L. & Colonese, K. L. (1989). Support, stress, and recovery from coronary heart disease. Health Psychology, 8, 175-193.
King, K. B., Reis, H. T., Porter, L. A. & Norsen, L. H. (1993). Social support and long-term recovery from coronary artery surgery: effects of patients and spouses. Health Psychology, 12, 56-63.
Livneh, H. & Antonak, R. F. (2005). Psychosocial adaptation to chronic illness and disability: a primer for counselors. Journal of Counseling and Development, 83, 12-20.
Levine, J., Warrenburg, S., Kerns, R., Schwartz, G., Delaney, R., Fontana, A., Gradman, A., Smith, S., Allen, S. & Cascione, R. (1987). The role of denial in recovery from coronary heart disease. Psychosomatic Medicine, 49(2), 109-117.
Makowska, H. & Poprawa, R. (2001). Radzenie sobie ze stresem w procesie budowania zdrowia. In G. Dolińska-Zygmunt (Eds.), Podstawy psychologii zdrowia (pp. 71-102). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ormel, J. & Wohlfarth, T. (1991). How neuroticism, long-term difficulties, and life situation change influence psychological distress: a longitudinal model. Journal of Personality and Social Psychology, 60(5), 744-755.
Pommersbach, J. (1988). Wsparcie społeczne a choroba. Przegląd Psychologiczny, 31, 503-525.
Rumbaugh, D. M. (1966). The psychological aspects. Journal of Rehabilitation, 32, 56-58. Watson, D. & Clark, L. A. (1984). Negative affectivity: the disposition to experience negative affective states. Psychological Bulletin, 96, 465-490.
Watson, D. & Pennebaker, J. W. (1989). Health complaints, stress, and distress: exploring the central role of negative affectivity. Psychological Review, 96, 234-254.
Wiebe, J. S. & Christensen, A. J. (1996). Patient adherence in chronic illness: personality and coping in context. Journal of Personality, 64, 815-835.
Włodarczyk, D. (2004). Niektóre psychologiczne konsekwencje zawału serca w świetle współczesnych badań. Polski Przegląd Kardiologiczny, 6, 85-90.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P. & Śliwińska, M. (1997). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Bogg, T. & Roberts, B. W. (2004). Conscientiousness and health-related behaviors: a meta-analysis of the leading behavioral contributors to mortality. Psychological Bulletin, 130, 887-919.
Bolger, N. (1990). Coping as a personality process: a prospective study. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 525-537.
Costa, P. T. & McCrae, R. R. (1980). Influence of extraversion and neuroticism on subjective well-being: Happy and unhappy people. Journal of Personality and Social Psychology, 38, 668-678.
Costa, P. T. & McCrae, R. R. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Costa, P. T., Somerfield, M. R. & McCrae, R. R. (1996). Personality and coping. Reconceptualization. In M. Zeidner & N. S. Endler (Eds.), Handbook of coping: theory, research, application (pp. 44-61). Oxford: John Wiley & Sons.
DeNeve, K. M., & Cooper, H. (1998). The happy personality: a meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being. Psychological Bulletin, 124, 197-229.
Fontana, A. F., Kerns, R. D., Rosenberg, R. L. & Colonese, K. L. (1989). Support, stress, and recovery from coronary heart disease. Health Psychology, 8, 175-193.
King, K. B., Reis, H. T., Porter, L. A. & Norsen, L. H. (1993). Social support and long-term recovery from coronary artery surgery: effects of patients and spouses. Health Psychology, 12, 56-63.
Livneh, H. & Antonak, R. F. (2005). Psychosocial adaptation to chronic illness and disability: a primer for counselors. Journal of Counseling and Development, 83, 12-20.
Levine, J., Warrenburg, S., Kerns, R., Schwartz, G., Delaney, R., Fontana, A., Gradman, A., Smith, S., Allen, S. & Cascione, R. (1987). The role of denial in recovery from coronary heart disease. Psychosomatic Medicine, 49(2), 109-117.
Makowska, H. & Poprawa, R. (2001). Radzenie sobie ze stresem w procesie budowania zdrowia. In G. Dolińska-Zygmunt (Eds.), Podstawy psychologii zdrowia (pp. 71-102). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ormel, J. & Wohlfarth, T. (1991). How neuroticism, long-term difficulties, and life situation change influence psychological distress: a longitudinal model. Journal of Personality and Social Psychology, 60(5), 744-755.
Pommersbach, J. (1988). Wsparcie społeczne a choroba. Przegląd Psychologiczny, 31, 503-525.
Rumbaugh, D. M. (1966). The psychological aspects. Journal of Rehabilitation, 32, 56-58. Watson, D. & Clark, L. A. (1984). Negative affectivity: the disposition to experience negative affective states. Psychological Bulletin, 96, 465-490.
Watson, D. & Pennebaker, J. W. (1989). Health complaints, stress, and distress: exploring the central role of negative affectivity. Psychological Review, 96, 234-254.
Wiebe, J. S. & Christensen, A. J. (1996). Patient adherence in chronic illness: personality and coping in context. Journal of Personality, 64, 815-835.
Włodarczyk, D. (2004). Niektóre psychologiczne konsekwencje zawału serca w świetle współczesnych badań. Polski Przegląd Kardiologiczny, 6, 85-90.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P. & Śliwińska, M. (1997). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Pobrania
Opublikowane
2012-12-01
Jak cytować
Bajcar, A. (2012). Osobowość jako wyznacznik przystosowania psychospołecznego i dobrostanu chorych przewlekle. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Psychologica, 5(1), 44–53. Pobrano z https://studia-psychologica.uken.krakow.pl/article/view/5578
Numer
Dział
Artykuły
